فراموشی را فراموش نکنیم
مریم غفاری:
آلزایمر بیماری‌ای است که طی یک‌سری فعل و انفعالات شیمیایی فعالیت‌های مغز را خنثی کرده و روی سلول‌های زنده مغز را به‌صورت پلاک می‌پوشاند و به‌تدریج باعث مرگ سلول‌ها می‌شود.
هر چقدر جمعیت کشور پیرتر شود، میزان افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند نیز بیشتر می‌شود. این بیماری در سنین بالای 65سال بیشتر است و به ازای هر 5سال افزایش سن، احتمال ایجاد این بیماری دو برابر می‌شود.در 40سال آینده بیش از 26میلیون نفر به جمعیت سالمندان کشور اضافه خواهد شد که این روند رو به رشد جمعیت سالمندی در کشور، زنگ خطر بحران آلزایمر را به‌صدا در می‌آورد.
از نظر عموم، ضعف حافظه و فراموشی، هشداری برای اختلالات خطرناک نیست بلکه اغلب آن را نتیجه گذران عمر می‌دانند.براساس تحقیقات انجمن آلزایمر جهانی، در هر 7 ثانیه یک نفر در جهان به بیماری آلزایمر مبتلا می‌شوند که بیش از 90درصد آنان را سالمندان تشکیل می‌دهند. در ایران بیش از 600 هزار بیمار مبتلا به آلزایمر ثبت شده است. نگهداری از یک بیمار مبتلا به آلزایمر به‌طور متوسط ماهانه 700هزارتومان هزینه دارد.
علل خانوادگی و ژنتیک، علل محیطی، عفونت‌های ویروسی، دیابت و فشار خون بالا از مهم‌ترین عوامل ابتلا به آلزایمر محسوب می‌شوند. این بیماری مسری نیست و 3 مرحله دارد.
در مرحله اول که 2 تا 3 سال به طول می‌انجامد بی‌قراری، گم‌کردن نشانی، اختلال در برقراری حافظه و اشکال در برقراری ارتباط با دیگران دیده می‌شود.
در مرحله دوم که 2 تا 10 سال طول می‌کشد تشدید در اختلال حافظه، نیاز به کمک دیگران، اشراف‌نداشتن به زمان و مکان و اختلال در خواب و اشتها مشاهده می‌شود و در مرحله سوم که یک تا 3 سال به طول می‌انجامد فرد کاملاً منزوی شده، در بلع دچار مشکل می‌شود و نمی‌تواند کنترل ادرار و مدفوع داشته باشد.
زنان 5درصد بیشتر از مردان مبتلا می‌شوند
نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که زنان 5درصد بیشتر از مردان به بیماری آلزایمر دچار می‌شوند و در حال حاضر 54درصد مبتلایان، زن و 46درصد مرد هستند که علل شیوع بیشتر این بیماری بین زنان مشخص نیست.ورزش، حفظ کردن شعر و داستان، حل کردن جدول، مطالعه، یادگیری زبان جدید و...، بهترین راه‌های درمان نگهدارنده این بیماران است.
چاق‌ها بیشتر درخطرند!
بررسی‌های جدید نشان داده است که افراد چاق، 8درصد بافت مغزی کمتری نسبت به افراد با وزن طبیعی دارند.
به گفته پژوهشگران این رقم به معنای آن است که مغز این افزاد 16 سال پیرتر از مغز افراد همسن آنهاست که وزن طبیعی دارند.
کاهش بافت مغزی اثرات شدیدی به جای می‌گذارد و ذخایر مغزی از لحاظ قدرت شناختی را کاهش می‌دهد، بنابراین فرد را در معرض آلزایمر و سایر بیماریهای تحلیل‌برنده مغز قرار می‌دهد. شما می‌توانید خطر آلزایمر را با نگهداشتن وزن‌تان در حد طبیعی، کاهش دهید.
کلسترول بالا و افزایش ریسک ابتلا
یک بررسی نشان داده است که میزان بالا و حتی حد مرزی کلسترول در میانسالی، به‌طور قابل‌توجهی خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را در آینده افزایش می‌دهد.
دکتر شریفی، متخصص اپیدمیولوژی در این خصوص گفت: یک بررسی نشان داده است که نه‌تنها کلسترول بالا، بلکه کلسترول حد مرزی با زوال عقل ارتباط دارد. ما باید به عوامل خطرساز زوال عقل در میانسالی توجه داشته باشیم و کلسترول عامل خطرسازی است که می‌توان آن را اصلاح کرد.
او یادآور شد بررسی‌های قبلی نشان داده بود که درمان با داروهای استاتینی پایین‌آورنده کلسترول خون ممکن است خطر زوال عقل را افزایش دهد. به قول او به‌نظر می‌رسد آنچه برای قلب مفید است برای مغز هم خوب است.
دمانس عروقی دومین علت شایع زوال عقل پس از بیماری آلزایمر است که ناشی از انسداد عروق خونی و سایر بیماری‌هایی است که روی خون‌رسانی بر مغز اثر می‌گذارند.بررسی دیگری نشان داده که خطر بیماری آلزایمر در افرادی که در میانسالی میزان کلسترول خون‌شان 240 میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر بوده است، 57 درصد بالاتر از افرادی است که در میانسالی میزان کلسترول خون‌شان در حد مطلوب یعنی زیر 200میلی‌گرم در دسی‌لیتر بوده است.
آلزایمر و دیگر اختلالات زوال عقل
هنگامی که ضعف حافظه آن‌قدر شدید و جدی شد که در کار، تفریحات، فعالیت‌های اجتماعی و روابط خانوادگی تداخل ایجاد کرد، به احتمال زیاد شما شاهد نشانه‌های آلزایمر هستید.
لازم به‌ذکر است که شرایط و نحوه زندگی تأثیرات بسیار مهمی بر ضعف یا قوت حافظه دارد. موارد ذکر شده در ادامه ممکن است باعث ضعف یا علائمی نظیر بیماریهای ناشی از زوال عقل شود که عبارتند از:
1- قرار گرفتن در مقابل ترکیبات سمی: موادی که در خانه یا محل کار با آنها در تماس هستید می‌توانند موجبات اختلال در حافظه و تمرکز شما را فراهم آورند.
2- تجویز داروها: بسیاری از داروهای تجویزی یا بدون نسخه یا حتی ترکیب داروها نیز می‌تواند باعث تداخل در عملکرد انتقال دهنده‌های عصبی حافظه شده یا باعث بروز نشانه‌های اختلال و خواب‌آلودگی شود.
3- سوء مصرف مواد و داروهای مخدر مانند ماری‌جوانا، اکستازی و کوکائین عملکرد سیستم انتقال‌دهنده عصبی حافظه را سد می‌کند.
4- افسردگی: افسردگی مزمن در افراد به‌ویژه سالمندان تأثیراتی منفی بر نورون‌های مغز(یاخته‌های عصبی) که مسئول حافظه‌اند، دارد؛ در واقع این افراد قادر به تمرکز و پردازش اطلاعات نیستند.
5- کمبود ویتامین b12: این ویتامین باعث حمایت از نورون‌ها (یاخته‌های عصبی) می‌شود.
6- مشکلات شنوایی: اگر به وضوح قادر به شنیدن صداهای اطراف خود نیستید مسلما در یادآوری مطالب نیز به مشکل برخواهید خورد.
این بیماری از جمله بیماریهای ناشناخته است که برای درمان قطعی آن هنوز راهی پیدا نشده است اما مشخص شده که مطالعه، مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها و جلوگیری از چاقی می‌تواند تا حد زیادی ابتلا به این بیماری را کاهش دهد.
برای پیشگیری از این بیماری لازم است که سیستم پایش آلزایمر را برای افراد بالای 50سال در نظر گرفت. متأسفانه 70درصد شیوع این بیماری، مربوط به کشورهای درحال توسعه و جهان سومی است.
«ام اس» بیماری ترسناکی است. مرگبار نیست اما از آنجایی که در صورت درمان دیرهنگام یا نامناسب باعث عوارض بسیار زیادی می شود و می تواند فرد را کاملا از کار بیندازد، بیماری ترسناکی جلوه می کند. اطلاعات عمومی درباره این بیماری چندان زیاد نیست اما با خواندن این مطلب می توانید اطلاعات خود را درباره این بیماری بالا ببرید.
● وقتی بدن با خودش می جنگد
۱ بدن علیه خودش
بیماری مولتیل اسکلروزیس (ms) یک بیماری اتوایمون (یعنی بیماری که در آن بخشی از بدن علیه بخشی دیگر وارد عمل می شود) است که حالت پیش رونده دارد. این بیماری مغز و دستگاه عصبی نخاع را درگیر می کند. تا این لحظه هنوز درمان قطعی برای این بیماری کشف نشده است و درمان های فعلی صرفا جلوی پیشرفت بیماری را می گیرد یا علائم آن را بهبود می بخشد.
● سفیدها بیشتر، سیاه ها سخت تر
۲ زن ها بیشتر از مردها درگیر می شوند
بیمار مولتیل اسکلروزیس می تواند هر فردی را از هر جنسیت و سنی درگیر کند، اما در کل زنان ۵/۲ برابر مردان به این بیماری مبتلا می شوند. به طور معمول بیشتر بیماران دیده شده بین ۲۰ تا ۴۰ سال سن دارند. در میان تمام نژادها و رنگ پوست ها نژاد سفید بیشتر به این بیماری دچار می شود، اما نکته جالب این است که بیماری در افراد سیاهپوست سریع تر پیشرفت می کند و علائم بیماران با پوست تیره وسیع تر است.
● وقتی سلول های عصبی محافظ خود را از دست می دهند
۳ آسیب لایه میلین
آسیب رسیدن به بافت پوشاننده ترون های عصبی (به این پوشش میلین می گویند) علت بروز بیماری «ام اس» است. زمانی که لایه محافظ آسیب می بیند (در این بیماری به دلیل التهاب ناشی از اینکه سلول های ایمنی بدن به اشتباه علیه آنها وارد عمل می شوند) ایمپالس های عصبی یا کند می شوند یا متوقف. در این بیماری التهاب آسیب رساننده به لایه میلین ممکن است در نخاع، مغز، عصب چشمی و... رخ دهد.
● شاید ژنتیک بی تقصیر باشد
۴ چرا بعضی ها ام اس می گیرند بعضی ها نه؟
هنوز دانشمندان به پاسخ این سؤال نرسیده اند که چرا بعضی افراد به «ام اس» مبتلا می شوند و برخی نه. شایع ترین و مورد طرفدارترین تئوری این است که یک عفونت ویروسی یا نقصی ژنتیک علت ابتلای گروهی از افراد به این بیماری است. این بیماری ارثی نیست و ارتباط خانوادگی میان مبتلایان دیده نمی شود اما گاهی برخی مطالعات نشان داده که این بیماری می تواند با ژنتیک انسانی مرتبط باشد.
● اگر ساکن مناطق سردسیر هستید
۵ مناطق سرد خطرناک تر است
فاکتورهای محیطی هم می تواند در ابتلای افراد به «ام اس» نقش داشته باشد. بعضی مطالعات نشان داده که در یک کشور مردمی که در مناطق سردسیر زندگی می کنند بیشتر از آنهایی که در همان کشور در مناطق گرم تر زندگی می کنند در معرض ابتلا به «ام اس» قرار دارند. اما این مسئله هنوز ثابت نشده است و مطالعات روی آن ادامه دارد.
● این بیماری از طول عمر نمی کاهد
۶ این بیماری طول عمر را کم نمی کند
ابتلا به بیماری «ام اس» روی طول عمر افراد تاثیر خاصی نمی گذارد. حدود ۴۵درصد از مبتلایان به این بیماری به فرم های غیرشدید آن مبتلا می شوند و افرادی هم که به نوع شدید مبتلا می شوند، کاهش طول عمر ندارند. البته درباره «ام اس» یک قانون مشخص وجود دارد و آن هم اینکه بیماری هیچ فردی شبیه بیماری دیگری نیست و حالت هر بیماری ممکن است با دیگران فرق داشته باشد و نمی شود درباره شدت بیماری و تاثیر آن روی طول عمر از قوانین کلی حرف زد.
● حمله، بهبود، حمله
۷ هر بیمار ممکن است علائم متفاوتی داشته باشد
غیرقابل پیش بینی بودن این بیماری به آن معناست که هر بیمار ممکن است علائم متفاوتی داشته باشد و شدت وخامت بیماری در او متفاوت باشد حتی در یک فرد ممکن است حمله های مختلف بیماری در مناطق مختلف بدن و به اشکال متفاوت رخ دهد. هر حمله بیماری ممکن است کوتاه باشد (حداکثر چند روز) و ممکن است طولانی باشد (چند هفته تا چند ماه). گاه ممکن است بیمار در فواصل حملات هیچ علامت و هیچ مشکلی نداشته باشد و حتی ممکن است فرد یک بار دچار حمله شود و دیگر به بیماری دچار نشود، اما حالت شایع بیماری عود، خاموش و سپس عود مجدد است. در گروه کمی هم بیماری با یک حمله شروع می شود و بدون دوره های بهبود سریعا به سمت بدتر شدن می رود.
● گرما حمله می آفریند
۸ عوامل خطر
بر اساس مطالعات انجام گرفته در نقاط مختلف جهان بیماری هایی که موجب تب در بدن می شوند، حمام با آب داغ، قرار گرفتن در معرض نور خورشید و اضطراب و استرس عواملی است که می تواند باعث بروز حمله ام اس در بیماران یا تشدید علائم در گروهی از بیماران شود.
● ظاهر بیمار ندارند، اما...
۹ همه بدن ممکن است درگیر شود
اصلی ترین علامت بیماری «ام اس» خستگی مزمن و زود خسته شدن است. هرقدر که بیماری پیشرفت کند این حالت شدیدتر می شود. خستگی معمولا بعدازظهرها بیشتر از صبح هاست. در ضمن ممکن است تمام عضلات یا ارگان های بدن به این بیماری مبتلا شوند مثلا فرد دچار ضعف، گزگز و خواب رفتن اندام ها شود یا دچار مشکل در برقراری ارتباط جنسی شود، شنوایی اش کاهش یابد یا دچار مشکل بینایی شود.
همچنین فرد ممکن است به سختی توان صحبت کردن داشته باشد یا بلع برایش مشکل باشد. حتی ممکن است فرد دچار مشکلات ذهنی شود، اما در کل باید گفت که از ظاهر یک فرد مبتلا به «ام اس» نمی توان به بیماری او و شدت آن پی برد.
● اهمیت شروع سریع درمان
۱۰ درمان قطعی وجود ندارد، اما...
هنوز هیچ درمان قطعی ای برای این بیماری پیدا نشده است اما در زمینه درمان بیماری گام های بزرگی برداشته شده است. در حال حاضر تشخیص زودهنگام و شروع درمان صحیح قدم حیاتی در زمینه متوقف کردن رشد بیماری و جلوگیری از بروز عوارض آن است. اگر بیماران تحت درمان قرار نگیرند، حدود ۵۰درصد آنها از فرم اولیه (حمله، بهبود، حمله) پس از ۱۰ سال به فرم شدید بیماری دچار خواهند شد و یک سوم آنها پس از ۲۰سال مجبور به ادامه زندگی روی ویلچر خواهند بود.