نقش سویا در کاهش عوارض دوران یائسگی

یائسگی عبارت است از قطع دائمی قاعدگی؛ که به دو دسته تقسیم می شود:

- یائسگی فیزیولوژیک یا طبیعی.

- یائسگی ناشی از برداشتن تخمدان ها در سنین قبل از یائسگی که مصنوعی است و در این مورد، قطع قاعدگی در اثر در آوردن و نبود تخمدان ها است.

در مورد یائسگی فیزیولوژیک که در اثر پیری ایجاد می شود و بیشتر از مورد دوم وجود دارد ، باید گفت که سن متوسط یائسگی 51 سالگی است، اما حدود 4 درصد زنان قبل از 40 سالگی دچار یائسگی زودرس می شوند.

مشکلات عمده ی این دوران عبارتست از : گر گرفتگی و پوکی استخوان.

به احساس گرمای شدید در قسمت فوقانی بدن به مدت 30 ثانیه تا 5 دقیقه ، گر گرفتگی گفته می شود.

پوکی استخوان از دیگر عوارض مهم این دوران است. هر سال که از یائسگی می گذرد، حدود 5/1-1 در صد از توده ی استخوانی از دست می رود و در 65-60 سالگی ممکن است شکستگی های استخوانی در ستون مهره ها ایجاد شود.

به دلیل شایع بودن این عوارض، محققان درصدد پیدا کردن مواد و راه هایی برای درمان یا پیشگیری از آنها هستند. از جمله ی این مواد می توان به سویا اشاره کرد.

نقش سویا چیست؟

سویا به عنوان یک غذای اصلی و مهم در بسیاری از کشورهای آسیایی مصرف می شود که دارای مواد مغذی با ارزشی مانند پروتئین است. پروتئین سویا اسید آمینه های ضروری مورد نیاز بدن را تامین می کند. هنگامی که سویا به همراه برنج مصرف می شود، پروتئین آن با پروتئین فرآورده های گوشتی برابری می کند، در حالی که میزان کلسترول و چربی آن پایین است.

مواد موجود در سویا از سرطان های وابسته به هورمون مانند سرطان سینه و سرطان پروستات جلوگیری می کنند.

از دیگر اثرات مهم سویا، کاهش عوارض ناشی از یائسگی از جمله گر گرفتگی است. معمولاً برای کاهش این عارضه در این دوران ، داروهای هورمونی تجویز می شود. سویا دارای موادی است که بدون ایجاد مشکلات ناشی از استروژن (هورمون زنانه که در داروها هم هست) حالت گر گرفتگی را در خانم ها کاهش می دهد. البته برای داشتن این اثر بایستی سویا به طور مداوم مصرف شود.

در دوران قبل از یائسگی نیز بسیاری از زنان دچار بعضی اختلالات هورمونی می شوند که به علت شرایط فیزیولوژیک بدن است. بررسی ها نشان داده مصرف سویا در این دوران نیز، می تواند سطح هورمون بدن زنان را تنظیم کند.

سویا می تواند از پوکی استخوان دوران یائسگی جلوگیری کند. تحقیقات نشان داده است که سویا اثر محافظتی بر روی سطح استخوان حیوانات دارد، ولی صد در صد ثابت شده نیست.

بیشترین اثر سویا کاهش گر گرفتگی دوران یائسگی است . کمی هم در درمان واژنیت موثر است که یک التهاب دستگاه تناسلی و از ناراحتی های شایع این دوران است. علت واژنیت کاهش سطح هورمون استروژن است و تا حدودی با اثرات مشابه هورمونی مواد موجود در سویا ، این عارضه بر طرف می شود.

تمامی این اثرات فقط با مصرف مداوم و طولانی مدت سویا دیده می شود. از مصرف محصولات سویا هیچ گونه عارضه ی خطرناکی گزارش نشده است، مگر افراد کمی که امکان دارد به سویا حساسیت داشته باشند و در این صورت باید از مصرف آن خودداری کنند.

مشکلات قلبی – عروقی از دیگر عوارض دوران یائسگی هستند. بررسی ها ثابت کرده، پروتئین سویا می تواند از بیماری قلبی- عروقی جلوگیری کند. در یک بررسی، کلینیک تغدیه ی آمریکا دو گروه را در نظر گرفتند. یک گروه پروتئین سویا را مصرف کردند و گروه دوم پروتئین شیر را. مشاهده شد در گروه اول میزانLDL ( کلسترول بد) بیشتر کاهش پیدا کرده است.

در بررسی دیگری ، در یک دوره به 94 خانم یائسه ی سالم ( که سیگار و هورمون خارجی مصرف نمی کردند) روزانه فقط 42 گرم پروتئین سویا یا پروتئین شیر دادند و برای ثبات وزن، مصرف سایر منابع انرژی محدود شد. پس از 12 هفته، میزانLDL کاهش یافته بود ولی میزان بقیه ی مواد تغییری نکرده بود. ولی میزان کاهشLDL در صورت مصرف پروتئین سویا بیشتر از پروتئین شیر بود.

در طی این بررسی ها پزشکان این مرکز تغذیه به این نتیجه رسیدند که به دلیل کاهش میزانLDL پس از مصرف سویا ، احتمال خطر بیماری قلبی – عروقی نیز کاهش می یابد.

فواید سویا برای بیماری های مختلف

سویا از انواع حبوبات است که محل کشت اولیه آن در آسیا بوده، اما تولید انبوه آن در ایالات متحده آغاز شد. سویا را می توان یک دانه ی همه کاره نامید که از آن می توان در مواد غذایی مختلف و روغن های خوراکی استفاده نمود.

آیا سویا برای شما مفید است؟

سویا گذشته از این که غذایی کامل و سرشار از پروتئین است ،هیچ نوع چربی مضری ندارد و روغن آن جزء چربی های اشباع نشده به شمار می رود.

اما سویا کارهای بسیار زیاد دیگری را نیز انجام می دهد. در این قسمت، فواید سویا را که از نظر علمی ثابت شده، برای شما بیان می کنیم.

سویا خطر ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش می دهد

جایگزینی محصولات حیوانی با سویا، باعث افزایش کلسترول خوب یا HDL در بدن می شود.

این نظریه در سال 1999 در آمریکا ثابت شد و اداره بهداشت حق ترویج و تبلیغ سویا را بر روی اتیکت های غذایی به شرکت های آمریکایی واگذار کرد. در همین زمان سویا، به عنوان یک غذای مناسب برای بیماران قلبی معرفی شد.

سویا سرشار از پروتئین است و کلسترول و هیچ نوع چربی مضری ندارد. علاوه بر این باعث افزایش کلسترول خوب یا HDL در بدن می شود.

سویا از بروز سرطان پروستات جلوگیری می کند

در بیش از 40 نوع تحقیق مختلف ثابت شده است که سویا باعث بهبود عملکرد پروستات می شود، زیرا حاوی مقادیر زیادی ایزوفلاوون است. ایزوفلاوون، یک نوع آنتی اکسیدان برجسته و موثر در جلوگیری از ایجاد غدد سرطانی در پروستات است. پروتئین سویا از ترشح آنزیم هایی که باعث تحریک رشد نابهنجار سلول های تشکیل دهنده پروستات می شوند، جلوگیری می کند. میزان پایین سرطان پروستات در مردان آسیایی، گویای استفاده آنها از این ماده غذایی بی نظیر است.

سویا سلامت استخوان ها را تضمین می کند

مطالعات آماری نشان می دهد که مصرف سویا در خانم های یائسه از بروز پوکی استخوان در آنها جلوگیری می کند. مردان نیز از فواید سویا در این زمینه بی بهره نیستند، زیرا مصرف آن استخوان ها را محکم کرده، کمبود مواد معدنی را جبران می کند و باعث کاهش بیماری آرتروز می شود.

سویا باعث حفظ سلامت روده بزرگ می شود

آمار مرگ و میر به دلیل سرطان روده در بیماری های دستگاه گوارش بالاترین درصد را به خود اختصاص می دهد. البته هنوز دانشمندان به هیچ گونه دلیل علمی یا ادعای قطعی در این زمینه دست پیدا نکرده اند. اما سویا نقش مهمی را در حفظ سلامت دستگاه گوارش که روده نیز جزئی از آن به حساب می آید، بازی می کند. تحقیق و بررسی در مورد افرادی که از سرطان روده جان سالم به در برده اند، حاکی از آن است که مصرف سویا باعث کاهش تکثیر سلول های سرطانی در روده می شود.

سویا در حفظ سلامت قلب،استخوان ها، غده پروستات و سیستم ایمنی بدن نقش مهمی را ایفا کند.

سویا باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می شود

سویا حاوی یک نوع زداینده قوی، به نام ساپونین می باشد. ساپونین ها به کلسترول های درونی امعاء و احشاء چسبیده و از جذب آنها در بدن جلوگیری می کنند. علاوه بر این ساپونین ها با از بین بردن میکروب های مضر سلامت بدن را تثبیت می کند.

فواید سویا برای بیماران دیابتی و کلیوی

خون افرادی که از بیماری قند رنج می برند، دارای مقادیر زیادی گلوکز است و سلول های بدنشان از تشخیص انسولین عاجز می باشد. انسولین نام هورمونی در بدن است که میزان جذب گلوکز را تنظیم می کند و باعث کاهش قند خون می شود. افراد دیابتی که در رژیم روزانه خود از سویا استفاده می کنند، میزان گلوکز خونشان به طرز شگفت انگیزی کاهش می یابد. از آنجا که بیماری دیابت نهایتا منجر به بروز امراض کلیوی می شوند، پس می توان گفت که سویا به طور غیر مستقیم در پیشگیری و درمان بیماری های کلیوی اثرات مفیدی دارد.

سویا برای ریه ها نیز مفید است

پژوهشگران با بررسی نتایج یک تحقیق جدید تاکید کردند: مصرف مواد غذایی حاوی سویا خطر ابتلا به بیماری مزمن انسداد ریوی را کاهش می‌دهد.

به گزارش سرویس بهداشت و درمان ایسنا، پژوهشگران استرالیایی در یک مطالعه جدید دریافته‌اند: افرادی که محصولات غذایی حاوی سویا مصرف می‌کنند، عملکرد ریوی بهتری دارند و خطر بروز بیماری مزمن انسداد ریوی در آنها بسیار کمتر است.

دکتر فومی هیرایاما و اندری لی از دانشگاه فناوری کیورتین در استرالیا به همراه یک تیم پژوهشی از پزشکان متخصص امراض ریوی این تحقیق را انجام داده‌اند. آنها از 300 بیمار مبتلا به بیماری مزمن انسداد ریوی در شش بیمارستان ژاپنی و 340 نفر در گروه کنترل و در رده سنی مشابه از همان نواحی نظرسنجی کردند.

پژوهشگران درباره مقدار مصرف سویا در این افراد اطلاعاتی به دست آوردند. دکتر هیرایاما در بیانیه‌ای اعلام کرد: مصرف سویا باعث بهبود عملکرد ریه‌ها می‌شود.

وی تصریح کرد: سویا حاوی فلاوونوئیدهایی است که به عنوان یک ماده ضد التهابی در ریه عمل می‌کند و می‌تواند در افراد سیگاری از ریه‌ها در برابر تاثیرات سرطان زایی تنباکو محافظت کند.

با این حال پژوهشگران تاکید کردند باید تحقیقات بیشتری در این زمینه صورت گیرد تا مکانیسم بیولوژیک این تاثیر شناسایی شود.

گفتنی است، سویا یکی از ترکیبات موجود در بسیاری از مواد غذایی ژاپنی ها است و تا کنون فواید بسیاری از مصرف این ماده خوراکی شناخته شده است.

سویا در مردان ؛ مفید یا مضر؟

سویا از آن دسته مواد غذایی است که درمورد مصرف آن در مردان گفته های ضد و نقیضی وجود دارد؛ برخی آن را مفید و برخی دیگر مضر می دانند!

مفید اما پخته!

سحر نصرآبادی در روزنامه ی ایران مصرف مرتب سویا و قرار دادن آن در برنامه غذایی را مفید دانسته و بیان می دارد: بنا به تحقیقات اخیر، مصرف سویا بر سلامت مردان نیز مانند زنان تاثیرات پیشگیرانه ای دارد. البته این تاثیرات مربوط به مصرف سویای پخته است. ایشان سویا را در موارد زیر مفید می دانند:

سلامت استخوان ها

اگر چه بسیاری از تحقیقات روی زنان انجام گرفته، اما دانشمندان اثر مشابه سویا روی مردان را تایید کرده و بر این باورند مصرف سویا در مردان سالمند نیز مانع از بروز پوکی استخوان خواهد شد.

کلسترول

مصرف سویا در ترکیب با برنامه غذایی حاوی چربی اشباع و کلسترول پائین، سطح کلسترول خون را پائین می آورد. دریافت حدود 25 گرم پروتئین سویا به صورت روزانه در پائین آوردن کلسترول خون مضر، مفید است.

دیابت

سویا دارای شاخص گلایسمیک پائینی است، از این رو سطح قند خون را بالا نمی برد.

ماهیچه ها

از آن جایی که سویا یک منبع پروتئینی به حساب می آید، مصرف حدود یک مشت سویا در روز به بازسازی ماهیچه ها کمک خواهد کرد.

سرطان پروستات

مصرف سویا به جلوگیری از بروز سرطان پروستات کمک می کند. اگرچه این تاثیر بسته به سطح پیشرفت بیماری، متفاوت است اما به گفته ی محققان، تاثیرات پیشگیرانه ایزوفلاون در مردان بالای 60 سال بیشتر است؛ بدین معنا که در این رده ی سنی هر چه ایزوفلاون بیشتری مورد استفاده قرار بگیرد، احتمال ابتلابه سرطان پروستات کمتر خواهد شد. این در حالی است که این تاثیر در بین مردان جوان تر مشاهده نمی شود.

پیشگیری از طاسی!

دکتر نسرین عاقل، فارموکوگنوزیست و عضوهیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز در گفتگویی که با ایسنا انجام داده است، بیان می دارد: در نتیجه ی هضم سویا در روده ترکیبی به نام Eqoul به وجود می ‌آید که قادر است برخی اثرات ایجاد کننده ی سرطان پروستات و کچلی سر مردان را مهار کند.

سویا به علت دارا بودن محتوای پروتئینی بالا و چربی بسیار کم جزء معدود مواد غذایی است که با سالم سازی گوارش فرد، قادر است روند پیری را کند سازد.

هچنین دیده شده که سن پیری در ساکنان خاور دور که به طور مرتب از سویا استفاده می ‌کنند به طور مشخص از ساکنان آمریکا و اروپا، که از فرآورده ‌های گوشتی بیشتری استفاده می ‌کنند، بالاتر است.

اگر چاق هستید، مراقب باشید!

از طرفی مهرنوش نصوری از سایت سیمرغ این گونه می نویسد: طبق گزارش محققان دانشگاه هاروارد، مصرف سویا، باعث کاهش سلول های جنسی مردانه(اسپرم) و همچنین ناباروری در مردان می گردد.

دانشمندان هنوز دلیلی برای ارتباط بین مصرف سویا و کاهش سلول های جنسی پیدا نکرده ‌اند. اگرچه محققان مشاهده نموده ‌اند که مصرف سویا فعالیت استروژن(هورمونی که تاثیر منفی بر روی سلول های جنسی مردان دارد) را افزایش می ‌دهد.

طبق اظهارات دکتر جورج چاوارو(Jorge chavarro) نکات جالب بسیاری در رابطه با میزان استروژن و ایزوفلاوون و تاثیر منفی آن بر ناباروری وجود دارد. اما هنور نکات قابل توجه ‌ای در این رابطه با انسان مشاهده نشده است. بنابراین برای نگران شدن هنوز زود است.

دکتر چاوارو و تعدادی از محققان مطالعه خود را بر روی 99 مردی که به کلینیک ناباروری مراجعه نموده بودند آغاز نمودند. از آن ها درباره میزان سویای مصرفی روزانه در طول سه ماه سوال گردید و همچنین درباره غذاهایی که در آن ها از سویا استفاده می ‌گردید، زیرا هر غذایی میزان ایزوفلاوون متفاوتی نسبت به سایر غذاها دارد.

آن ها مشاهده نمودند، ‌افرادی که میزان سویای بیشتری مصرف نموده ‌اند، ‌سلول های جنسی در آن ها حدود 41 میلیون کمتر از کسانی است که سویا نخورده ‌اند. طبق مشاهدات، میزان اسپرم طبیعی بین 80 تا 120 میلیون در میلی لیتر می ‌باشد.

همچنین محققان در این آزمایشات دریافتند که ارتباط بین سویا و تعداد اسپرم ها در بین مردان چاق بیشتر از دیگر افراد است. مردان چاق استروژن بیشتری نسبت به مردان لاغر تولید می ‌کنند و سویا میزان آن را افزایش می‌ دهد. همچنین مشاهده شده است که تاثیر سویا بر افرادی که سول های جنسی زیاد و طبیعی دارند بیشتر از مردانی است که سلول های جنسی آن ها کمتر است.

دکتر حسین صادقی نژاد پروفسور دانشکده پزشکی UMDNJ در دانشگاه نیوجرسی گفته است که سویا می ‌تواند یکی از عوامل موثر بر تولید مثل آقایان، خصوصاً در مردانی با اضافه وزن ‌باشد.

زمانی که بیماران اضافه وزن داشته باشند، چاقی آن ها هورمون های مردانه را به هورمون زنانه تبدیل می‌ نماید. بنابراین امکان دارد که ترکیب این منبع استروژن(سویا) و استروژنی که با تبدیل آندروژن به استروژن به دلیل اضافه وزن فرد به وجود آمده است در این بیماران تاثیرگذار باشد.

همچنین دکتر صادقی نژاد، ‌اضافه کرده است که اگر چه کاهش میزان اسپرم در بین مردانی که از میزان بالای اسپرم برخوردارند بیشتر است اما این موضوع تا زمانی که سلول های جنسی در حد طبیعی باشند باعث نازایی نمی ‌گردد. اما توجه به این موضوع در صورت چاق بودن شما و مصرف بالای سویا مهم است.

سویا و بداخلاقی در مردان!

پژوهشگران دانشگاه "ویک فاست" اعلام کردند، با این که مصرف سویا در زنان سبب ایجاد اثرات مثبتی می شود، ولی مصرف فراوان آن در مردان تاثیرات منفی در پی دارد. گفتنی است، کاهش خطر بروز برخی سرطان ها، پوکی استخوان، بیماری های قلبی عروقی و علائم بعد از یائسگی از مزایای مصرف سویا در زنان است، در صورتی که این ماده مغذی در مردان سبب تاثیر منفی بر رفتار اجتماعی آنان و بروز رفتارهای خشن می شود.

در نهایت این که متخصصان معتقدند که مصرف 25 گرم سویا در روز، برای مردان مشکل خاصی ایجاد نخواهد کرد.

گردآوری: مریم مرادیان نیری