روغن زیتون "بکر" (از خمیر زیتون بدون اعمال حرارت حاصل می شود که کاملاً خوراکی و رنگ آن زرد متمایل به سبز است) به عنوان یک محصول طبیعی از نظر کمی و کیفی بر اساس نوع و روش روغن کشی، رسیدگی میوه، شرایط آب و هوایی و میزان بارندگی دارای ترکیبات متغیری خواهد بود. اما به طور کلی در روغن زیتون ترکیبات گلیسیریدی (روغنی)، هیدروکربن‌ها، توکرفرول‌ها، الکل‌ها، استرول، ترکیبات معطر و اجزای متعدد دیگری وجود دارند. اغلب این ترکیبات دارای خواص بیولوژیکی گوناگونی هستند.
در بین اجزای تشکیل دهنده ی روغن زیتون اسیدهای چرب اولئیک، لینولئیک و پالمتیک از نظر کمی بالاترین درصد را دارا هستند. مقدار زیاد اسید اولئیک نه تنها تأثیر زیادی در طعم روغن دارد، بلکه منبع ایده‌آلی برای تولید انرژی و عامل جلوگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی می باشد. وجود اسید چرب ضروری لینولئیک در روغن زیتون متناسب با میزانی است که باید در غذای روزانه وجود داشته باشد.
بالا بودن مقدار ویتامین e و رنگدانه‌های کاروتنوییدی روغن زیتون و نسبت مناسب اسیدهای چرب غیر اشباع به اسیدهای چرب اشباع، در پایداری این روغن بسیار موثر است.
روغن زیتون به دلیل قیمت و ارزش بالای تغذیه‌ای، گاه به صورت تقلبی با روغن‌های معمولی و کم ارزش مخلوط و به بازار عرضه می شود. به همین منظور در طول سال‌های متمادی تحقیقات قابل توجهی در هر یک از زمینه‌های ممکن در مورد روغن زیتون انجام شده است. با این حال تشخیص روغن اضافه شده به روغن زیتون معمولاً به آسانی انجام نمی شود، چرا که گاهی روغن اضافی را طوری انتخاب می کنند که هیچ تغییری در شاخص‌ها (عدد یدی، عدد صابونی، تغییر ضریب شکست نور) به وجود نیاید.
افزودن روغن‌های ارزان تر مانند روغن ذرت، روغن‌های هیدروژنه و جامد، همچنین روغن زیتون تصفیه شده ( که مصرف خوراکی ندارد) و روغن تفاله ی زیتون به روغن زیتون بکر، اغلب به عنوان تقلب در روغن زیتون محسوب می شوند.
روغن زیتون دارای اسیدهای چرب غیر اشباع مونو (MUFA) و آنتی اکسیدان می باشد که باعث طول عمر و کاهش بیماری های مرتبط با مصرف روغن های اشباع می شود. بنابراین مصرف آن به جای روغن های اشباع جامد فواید زیر را برای سلامتی بدن دارد:
* روغن زیتون سلامت شریان‌ها را تامین می کند.
* مانع آسیب رساندن رادیکالهای آزاد حاصل از چربی‌ها و روغن‌ها به سیستم قلی عروقی می شود.
* کلسترول خون و به خصوص نوع بد آن یعنی LDL را کاهش می دهد، بدون اینکه که نوع خوب آن یعنی hdl کاهش پیدا کند.
*از مسموم و اکسیده شدن LDL کلسترول جلوگیری می کند.
* مانع رسوب پلاک ها در جدار شریان شده و در نتیجه مانع تنگ شدن شریان‌ها می شود.
* قند خون را تنظیم می نماید.
* روغن زیتون دارای آنتی اکسیدان های قوی مثل پلی فنول ها و فلاوونوئیدها می باشد که این آنتی اکسیدان ها باعث کاهش پر اکسیداسیون چربی ها در بدن و به دنبال آن کاهش استرس اکسید اکسیداتیو می شوند.
در نتیجه بدن را از صدمه رادیکال های آزاد حفظ می کند و بدین طریق باعث کاهش ابتلا به انواع سرطان خصوصاً سرطان پوست، روده و سرطان پسطان در زنان می شود.
* همچنین به علت خاصیت آنتی اکسیدان خود دیواره سرخرگ ها را از گزند رادیکال های آزاد محافظت کرده و چسبیدن LDL را به دیواره سرخرگ ها، کاهش می دهد و ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش می دهد.
برای اینکه مواد مفید موجود در روغن زیتون، از جمله ویتامین E ، ترکیبات فرار، پلی فنول ها و سایر مواد آن از بین نرود یا کاهش نیابد، این روغن باید در مکان‌های تاریک و خنک نگهداری شود.
برگ، میوه و روغن زیتون و حتی هسته ی آن علاوه بر ارزش غذایی، دارای ارزش دارویی می باشد که تعدادی از خواص درمانی و مصارف دارویی این محصول در زیر ذکر شده است:
- پیشگیری و درمان بیماری‌های قلبی و عروقی
- کاهش کلسترول بد
- کاهش لخته شدن خون
- کاهش فشار خون بالا
- درمان خون ریزی لثه و تقویت لثه
- تقویت حافظه
- جلوگیری از سفید شدن مو
- تسکین دردهای روماتیسمی
کلم؛ سبزی ضد سرطان
کلم ، گیاهی با سابقه ی بسیار طولانی و تنوع زیاد است. کاشت و برداشت آن به 600 سال قبل از میلاد در یونان برمی گردد . از معروف ترین انواع آن می توان کلم برگ، گل کلم، کلم بروکسل، کلم پیچ، کلم قمری و کلم بروکلی را نام برد . بیشترین مصرف کننده های کلم ها آلمانی ها، استرالیایی ها و روس ها هستند. در آمریکا نیز این گیاه دارای سابقه طولانی کشت و مصرف است.
خواص کلمانواع کلم غنی از
ویتامین C ، ویتامین A و اسید فولیک است و دارای عناصری مثل گوگرد، فسفر و کلسیم است. فولات موجود در کلم برای زنان باردار بسیار مفید است و مانع بروز نواقص سیستم عصبی جنین می شود.
همچنین فولات در پیشگیری از
بیماری های قلبی و عروقی مفید است. از این رو افرادی که یک بار دچار سکته شده اند خیلی خوب است مرتب کلم مصرف کنند و اگراز نوع کلم قرمز باشد که در آن لیکوپن موجود است اثر آن برای این افراد چند برابر می شود.
از مهم ترین خواص این خانواده می توان به تأثیر آنها در پیشگیری از سرطان اشاره کرد. ویتامین C ،
بتاکاروتن و ایندول موجود در انواع کلم در ایجاد خاصیت ضد سرطانی آن نقش دارد. در بین آنها کلم بروکلی در پیشگیری از سرطان مؤثرتر است و این خاصیت ضد سرطانی به دلیل وجود مواد آنتی اکسیدان بیشتری می باشد. مطالعات نشان داده کسانی که بیشتر از سبزیجات به ویژه خانواده ی کلم استفاده کرده اند کمتر به سرطان کولون مبتلا شده اند.
تحقیقات نشان می دهد رشد سرطان دارای روندی است که ترکیبات مواد غذایی می تواند در طولانی شدن این روند مؤثر باشد، مثلاً همانطور که
سیگار کشیدن و ورود دود سیگار به ریه از عواملی است که رشد سرطان ریه را تسریع می کند ، بعضی ترکیبات مواد غذایی مثل مواد موجود در خانواده ی کلم با کمک به کل سیستم ضد سرطان در بدن، موجب تقویت سیستم ایمنی می شوند. بدین صورت که ایندول موجود در کلم موجب تحریک آنزیم های خاصی می شود که آزاد شدن مولکول های گلوتاتیون را افزایش می دهد که روند سرطان را کند می کند. اگر فردی با سرطان روده ی بزرگ رژیم مناسبی را رعایت کند، عمر طولانی تری خواهد داشت و عوارض سرطان دیرتر بروز می کند.
انواع کلم
•
کلم پیچ یا کلم برگ ( CABBAGE ) : کلمی بدون ساقه است که مصرف برگ یا آب آن دارای خاصیت ضد التهابی در بدن است.
کلم بروکلی ( BROCCOLI ) : غنی از ویتامین های A و C است و رنگدانه های ضد سرطان دارد . در هنگام خرید انواع سبزتر آن را انتخاب کنید و برای ماندگاری بیشتر نیز باید آن را به صورت شسته نشده داخل کیسه ی سر باز در یخچال نگهداری کنید ، زیرا رطوبت باعث رشد قارچ در آن می شود و هنگام مصرف باید آن را خوب بشویید.
گل کلم ( CAULIFLOWER ) : قست مورد استفاده ی آن گل آذین آن است. گلیکوزینولات های موجود در آن باعث ایجاد طعم خردل در آن می شود، خصوصاً اگر خام مصرف شود.
کلم بروکسل ( BRUSSELS SPROUTS ) : قسمت مورد استفاده آن معمولاً جوانه های متورمی است که در اطراف ساقه ی گیاه زیر چتر برگ ها بیرون می زند و به شکل غده های گوشتی سبز و سفت به اندازه ی فندق و یا به شکل تکمه در می آید. این نوع کلم نیز غنی از ویتامین C و A و فولات است و در پیش گیری از سرطان مؤثر است.
خواص دارویی کلم* در قدیم مردم فرانسه از کلم خرد شده ، شیره تهیه می کردند و معتقد بودند که خوردن 3 یا 4 قاشق از آن صدا را صاف می کند. کلم پخته درمان
سرفه های کهنه است . برای این منظور سوپی که حاوی قلم گاو و کلم باشد ، تهیه کنید و به فرد مورد نظر بدهید.
* مصرف کلم فواید زیادی برای دستگاه گوارش دارد. اولاً تخم کلم ، کرم کُش است و مصرف آن به دلیل وجود مواد گوگردی برای پاک کردن دستگاه گوارش بسیار مفید است. دیگر اینکه چون فیبر زیادی دارد، در رفع یبوست مؤثر است . پس بهتر است بصورت خام با سالاد مصرف شود که هم یبوست را بهبود می بخشد و هم زخمهای بواسیر را التیام می دهد. روزانه 3 قاشق از شربت کلم تمام کرم های بدن را دفع می کند.
* مصرف کلم برای پاک کردن خون مفید است و چون ویتامین C دارد به رفع کم خونی کمک می کند . از این رو رنگ رخسار را درافراد ضعیف بهبود می بخشد.
* کلم
خواب آور است و از سردرد می کاهد.
* خوردن 6 گرم تخم کلم نیروی جنسی را تحریک می کند.
* مداومت در خوردن کلم باعث از بین رفتن
سنگ های ادراری می شود.
* کلم دارای گوگرد است . پس شتشوی سر با شیره ی آن
شوره سر را خوب می کند و مرهم کلم پخته بر سر ریزش مو را کم می کند. برای رشد مو و ناخن نیز مفید است.
ترکیب شیمیایی کلمکلم ها دارای مواد معدنی و ویتامین های زیادی هستند . از دیگر ترکیبات موجود در کلم گلوکوزیدها و ماده ای بنام MYROSIN را می توان نام برد. MYROSIN یک دیاستاز مخصوص است که در دانه ی خردل نیز وجود دارد و تندی دانه ی خردل مربوط به آن است.
از هیدرولیز گلوکوزیدها، گلوکز و اسانس گوگرد دار تولید می شود که همین ماده پس از پختن کلم اغلب موجب تولید بوی نامطبوع گوگردی می شود.
جدول ترکیبات شیمیایی کلم
مواد موجود در نصف لیوان کلم برگ خام :
انرژی | 18 کالری |
فیبر | 2 گرم |
چربی | ندارد |
کربوهیدرات | 4 گرم |
پروتئین | 1 گرم |
کلسیم | 33 میلی گرم |
پتاسیم | 172 میلی گرم |
11 میلی گرم | |
ویتامین A | 9 RE* |
ویتامین C | 23 میلی گرم |
فولات | 30 میکروگرم |
*RE : RETINOL EQUIVALENTنکته:
با وجود تمام خواص ذکر شده در مورد کلم افرادی که مبتلا به گواتر هستند باید در مصرف کلم احتیاط کنند زیرا بعضی گلیکوزینولات های موجود دراین خانواده به ایزوتیوسیانات تبدیل می شوند که از جذب ید توسط غده تیروئید جلوگیری می کنند. دیگر اینکه زیاده روی در مصرف کلم موجب ایجاد نفخ و افزایش
فشار خون می شود.
•
•
•
مطالعات نشان داده است، افرادی که کلم برگ مصرف می نمایند، احتمال ابتلاء به سرطان پروستات و سرطان ریه در آنها نسبت به افرادی .... کلم، گیاهی گرد و لایه لایه می باشد که برگهای درونی به دلیل اینکه از تابش نور خورشید دور هستند، معمولاً روشن تر از برگهای بیرونی می باشند.
فواید کلم برگ
دفع سموم از سلولها
به مدت 20 سال، عملکرد فیتونوترینتها بعنوان آنتی اکسیدان هایی برای مبارزه با رادیکالهای آزاد مشخص شده اند. تحقیقات جدید نشان داده است که فیتونوترینتها در گیاهان چلیپایی مانند کلم برگ، عملکرد بهتری دارد. این مواد به ژنها برای افزایش آنزیمهایی که در عملیات سم زدایی و حذف مواد مضر از بدن شرکت می کنند، پیام می فرستد.
مطالعات حاضر نشان داده است، افرادی که گیاهان چلیپایی مصرف می نمایند، احتمال ابتلاء به سرطان پروستات و سرطان ریه در آنها نسبت به افرادی که حتی از گیاهان دیگر استفاده می نمایند کاهش می یابد.
در مطالعه ای که بر روی 1000 مرد در موسسه تحقیقات سرطان انجام گرفته است، افرادی که در طول هفته به مقدار زیادی سبزیجات مصرف می کنند، 35% احتمال ابتلاء به سرطان پروستات در آنها کاهش می یابد. مواد موجود در 100 گرم کلم برگ
ویتامین K | 73.35 میکروگرم |
ویتامینC | 30.15 میلی گرم |
فیبر | 3.45 گرم |
منگنز | 0.18 میلی گرم |
ویتامین B6 | 0.17 میلی گرم |
فولات | 30.00 میکروگرم |
امگا3 | 0.17 گرم |
ویتامین B1(تیامین) | 0.09 میلی گرم |
ویتامین B2 | 0.08 میلی گرم |
کلسیم | 46.50 میلی گرم |
پتاسیم | 145.50 میلی گرم |
ویتامین A | 198.00 واحد |
پروتئین | 1.53 گرم |
منیزیم | 12.00 میلی گرم |
حفظ سلامت روده و معده
مطالعات نشان داده اند که گیاهان خانواده براسیکا(Brassica) مانند کلم برگ، گل کلم، کلم بروکلی و کلم پیچ از مبتلاء شدن به سرطان روده جلوگیری می نمایند.
حفظ سلامتی زنان
تحقیقاتی که بر روی خواصیت ضد سرطانی کلم انجام گرفته است نشان داده است، زنانی که گیاهان خانواده براسیکا را به میزان زیاد مصرف می نمایند، احتمال ابتلاء به سرطان سینه در آنهاکاهش می یابد. این مطالعه بر روی 300 زن در شانگهای انجام گرفته است و در این مطالعه مشاهده شده است که میزان ایزوتیوسینات(Isithiocyanate)، ماده ای که در گیاهان براسیکا یافت می شود، موجود در خون آنها با میزان ابتلاء به سرطان سینه رابطه ای عکس دارد. در این تحقیق مشاهده گردید کسانی که میزان ایزوتیسینت در خونشان بیشتر باشد میزان ابتلاء به سرطان سینه در آنها 45% کاهش می یابد.
معالجه زخم معده سطحی
آب کلم برای معالجه زخم معده بسیار موثر است. در مطالعه ای، دانشمندان تاثیر 1 لیتر آب کلم را در درمان زخم معده به مدت 10 روز مشاهده نمودند. به نظر می رسد که وجود گلوکز و آمینو اسید بالا در آب کلم دلیل درمان زخم معده می باشد.
چگونگی انتخاب و نگهداری کلم برگ
کلمهایی را انتخاب کنید که برگهای آن براق، شفاف و بدون زدگی باشد.
خنک نگه داشتن کلم برگ به حفظ ویتامین C موجود در آن کمک می کند. کلم تکه شده خاصیت خود را از دست می دهد بنابراین برای حفظ مواد آن بهتر است کلم برگ را در پلاستیکی قرار داده و آن را در یخچال نگهداری نمایید. کلم برگ کامل را می توان به مدت 2 هفته در یخچال نگهداری نمود اما کلم برگی که قسمتی از آن جدا شده است را می توان برای 1 روز در یخچال قرار داد.