اختلال وسواسی ـ جبری

بیماران دچار اختلال وسواسی ـ جبری افراد عاقل و سالمی هستند که کارهای جنون‌آمیزی انجام می‌دهند. اختلال وسواس فکری ـ عملی از دو جزء تشکیل می‌شود که ما آن را از آنها گرفته‌ایم، وسواس‌های فکری و وسواس‌های عملی، وسواس‌های فکری‌،‌ افکار، تصورات یا تکانه‌های تکراری هستند که هشیاری را اشغال می‌کنند، اغلب نفرت انگیزند ، و کنارگذاشتن یا کنترل کردن آنها بسیار دشوار است.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز، بیمار می‌داند که افکار، زاییده ذهن او هستند و از خارج به او تحمیل نشده‌اند. وسواس‌های عملی، پاسخ‌هایی هستند که به افکار وسواسی داده می‌شوند.

این وسواس‌ها شامل تشریفات مقرراتی (مثل شستن دست یا وارسی یا پاک کردن) یا اعمال ذهنی (نظیر شمردن یا دعا کردن یا تکرار بی‌صدای کلمات) هستند که شخص احساس می‌کند مجبور به انجام آن‌ها در پاسخ به وسواس فکری است. هدف وسواس‌های عملی پیشگیری یا کاهش پریشانی و یا جلوگیری از رویدادهای هولناک است.

وسواس‌های فکری و افسردگی بالینی اغلب اوقات در یک شخص واحد نمایان می‌شوند، که در این صورت آنها را اختلال‌های هم‌آیند می‌نامند.

به‌طور کلی، زنان احتمالاً ۲ برابر مردان آسیب‌پذیز در برابر OCD هستند، اما مردان بیشتر اعمال اجباری داشته، درحالی که زنان افکار وسواسی دارند . شروع آن در کودکی و اوایل نوجوانی در پسرها، اما در دخترها، شروع اختلال در اوایل بزرگسالی است

گروه بیماری:اضطراب

علائم وقتی بیدار شدم احساس کردم خیلی داغ هستم.

A . وجود فکر وسواسی یا عمل وسواسی. فکر وسواسی به طوریکه با (۱)، (۲)، (۳) یا (۴) تعیین می‌شوند:

۱) افکار، تکانه‌ها، یا تصاویر ذهنی تکراری و مقاوم که زمانی در طول اختلال برای شخص، مزاحم و نامتناسب شمرده می‌شوند و اضطراب و ناراحتی بارز به وجود می‌آورند.

۲) افکار، تکانه‌ها، و تصاویر ذهنی فقط نگرانی ساده در مورد مسائل زندگی واقعی نمی‌باشند.

۳) شخص می‌کوشد این افکار یا تکانه‌ها را نادیده بگیرد یا از ذهن خود کنار بزند یا آن‌ها را با عمل یا فکر دیگری خنثی کند.

۴) شخص واقف است که افکار، تکانه‌ها یا تصاویز ذهنی وسواسی حاصل ذهن خود او هستند (نه مثل «تزریق به افکار» از خارج تحمیل نمی‌شوند).

اعمال وسواسی به‌طوری که با (۱) یا (۲) تعیین می‌شوند:

۱) رفتارهای تکراری (مثل شستن دست‌ها، منظم کردن و وارسی) یا اعمال ذهنی مکرر (مثل دعا، شمارش، تکرار کلمات به آرامی) که شخص احساس می‌کند در پاسخ به افکار وسواسی، یا مطابقت با اصولی که فرد ناگزیر از انجام دقیق آن‌ها است، مجبور است آن‌ها را انجام دهد.

۲) رفتارها یا اعمال ذهنی برای خنثی سازی یا پیشگیری از ناراحتی یا وقوع یک اتفاق یا رویداد ترسناک طرح‌ریزی می‌شود، معهذا این رفتارها یا اعمال ذهنی رابطه‌ای واقع‌گرایانه با آنچه قرار است خنثی شده یا پیشگیری شود ندارد، یا آشکارا افراطی است.

B . زمانی در طول اختلال، شخص به افراطی یا غیرمنطقی بودن افکار و اعمال وسواسی وقوف پیدا کرده است. توجه: این موضوع در مورد کودکان ممکن است صدق نکند.

C . افکار و اعمال وسواسی ناراحتی شدیدی ایجاد می‌کنند: وقت‌گیر هستند (بیش از ۱ ساعت در روز وقت می‌گیرند). یا به‌طور قابل ملاحظه‌ در برنامه‌های معمول، عملکرد شغلی، یا فعالیت‌های اجتماعی و روابط با دیگران تداخل می‌نماید.

D . اگر یک اختلال محور I دیگر وجود داشته باشد، محتوی افکار و اعمال وسواسی محدود به آن نیست (مثل اشتغال ذهنی با غذا در اختلال خوردن، کندن مو در تریکوتیلومانیا، نگرانی در مورد ظاهر در اختلال بدریخت‌انگاری بدن؛ اشتغال ذهنی با داروها در اختلال مصرف مواد؛ اشتغال ذهنی با ابتلا به یک بیماری جدی در خود بیمارانگاری؛ یا نشخوار ذهنی با احساس گناه در صورت وجود اختلال افسردگی اساسی؛ اشتغال ذهنی به تمایلات جنسی یا تخیلات در صورت وجود پارافیلیا.

E. اختلال ناشی از تأثیر مستقیم یک ماده (مثل داروهای نسخه شده یا مورد سوءمصرف) یا اختلال طبی عمومی نمی‌باشد. منبع: APA، DSM-TV، ۱۹۹۴

علل ۱٫ می‌تواند تا حدی ارثی باشد

۲٫ گاهی اختلال به دنبال یک تجربة آسیب‌زا به‌وجود می‌آید(افرادی که تجاوز جنسی را تجربه کرده‌اند)

۳٫ هنگامی که دچار نوعی فروپاشی عصبی میشوند.

سه دیدگاه نظری وجود دارد:

روان‌پویشی

امیال و تعارض‌های قدرتمند و فجیع که سرکوب شده و تهدید به وارد شدن به هشیاری شده‌اند، فرد را در معرض وسواس‌های فکری قرار می‌دهند و پذیرش دفاع جابجایی و جانشین سازی، نزدیک‌ترین مکانیزم را برای تسکین فراهم می‌آورد

شناختی ـ رفتاری

• پیشینة افسردگی، خاک حاصلخیزی برای اختلال وسواسی فکری ـ عملی است.

• با تسکین دادن موقتی اضطراب تقویت می‌شود

زیست پزشکی

پژوهشگران زیست‌پزشکی ادعا می‌کنند که اختلال وسواس فکری ـ عملی (OCD) ، یک بیماری مغزی است. چهار نوع شواهد برای این دیدگاه وجود دارد:

• علائم عصب‌شناختی(OCD درست بعد از آسیب مغزی ایجاد می‌شود و همچنین با اختلال‌های عصب‌شناخت دیگری چون صرع نیز هم‌آیند است)

• نابهنجاری‌های اسکن مغزی( زیاد بودن فعالیت مناطق مغزی چون هستة دمی ،‌ کرتکس حدقه‌ای
پیشانی، و کرتکس کمربندی )

• محتوای بدون وسواس‌های فکری و عملی

• داروی مؤثر (که برای درمان است)

عوارض ‌کلومی پرآمین دارویی عالی نیست. تقریباً نیمی از بیماران به خاطر عوارض جانبی آن، از جمله،‌ خواب آلودگی، یبوست، و از دست دادن میل جنسی، آن را مصرف نمی‌کنند. نشانه‌های آنها کاهش می‌یابند، اما آثار افکار وسواسی معمولاً باقی می‌مانند

تست تشخیص:

این پرسشنامه سه مؤلفة اصلی اختلال‌های وسواسی فکری ـ عملی را مجزا می کند؛ نظافت، وارسی و تردید. اینها پاسخ‌هایی است که بیماران مبتلا به اختلال وسواسی ـ عملی به این پرسشنامه دادند.

مؤلفه‌های اختلال وسواس فکری ـ عملی پاسخ بیمار نظافت

۱ـ من زیاد نگران نظافت نیستم.

۲ـ من به خاطر احتمال آلودگی، از تلفن‌های عمومی استفاده نمی‌کنم.

۳ـ من می‌توانم بی‌درنگ از توالت‌های خوب نگهداری شده استفاده کنم.

۴ـ من صبح‌ها وقت نسبتاً زیادی را صرف شستن دست و صورتم می‌کنم. غلط

وارسی

۱ـ من اغلب مجبورم چیزها ( گاز، شیرآب. درها) را بیش از یک بار وارسی کنم.

۲ـ من نامه‌ها را قبل از پست کردن چندین بار از نو وارسی می‌کنم.

۳ـ من اغلب گرفتار افکار ناخوشایند می‌شوم و به سختی می‌توانم از شر آنها خلاص شوم.

تردید ـ وجدان

۱ـ من وجدان بسیار سختگیری دارم.

۲ـ من معمولاً دربارة کارهای ساده‌ای که هر روز آنها را انجام می‌دهم، تردید جدی دارم.

۳ـ هیچ یک از والدین من در طول دوران کودکی‌ام خیلی سختگیر نبودند.

عوارض ‌کلومی پرآمین دارویی عالی نیست. تقریباً نیمی از بیماران به خاطر عوارض جانبی آن، از جمله،‌ خواب آلودگی، یبوست، و از دست دادن میل جنسی، آن را مصرف نمی‌کنند. نشانه‌های آنها کاهش می‌یابند، اما آثار افکار وسواسی معمولاً باقی می‌مانند

تست تشخیص:

این پرسشنامه سه مؤلفة اصلی اختلال‌های وسواسی فکری ـ عملی را مجزا می کند؛ نظافت، وارسی و تردید. اینها پاسخ‌هایی است که بیماران مبتلا به اختلال وسواسی ـ عملی به این پرسشنامه دادند.

مؤلفه‌های اختلال وسواس فکری ـ عملی پاسخ بیمار نظافت

۱ـ من زیاد نگران نظافت نیستم.

۲ـ من به خاطر احتمال آلودگی، از تلفن‌های عمومی استفاده نمی‌کنم.

۳ـ من می‌توانم بی‌درنگ از توالت‌های خوب نگهداری شده استفاده کنم.

۴ـ من صبح‌ها وقت نسبتاً زیادی را صرف شستن دست و صورتم می‌کنم.

وارسی

۱ـ من اغلب مجبورم چیزها ( گاز، شیرآب. درها) را بیش از یک بار وارسی کنم.

۲ـ من نامه‌ها را قبل از پست کردن چندین بار از نو وارسی می‌کنم.

۳ـ من اغلب گرفتار افکار ناخوشایند می‌شوم و به سختی می‌توانم از شر آنها خلاص شوم.

تردید ـ وجدان

۱ـ من وجدان بسیار سختگیری دارم.

۲ـ من معمولاً دربارة کارهای ساده‌ای که هر روز آنها را انجام می‌دهم، تردید جدی دارم.

۳ـ هیچ یک از والدین من در طول دوران کودکی‌ام خیلی سختگیر نبودند.

روش درمان دارو درمانی

داروی آنافرانیل (کلویی پرآمین)، مهارکننده جذب مجدد سروتونین (SRI)که داروی قوی ضدافسردگی است.

SSRI’s (مهارکننده‌های جذب مجدد سروتونین) شامل فلئوکزتین (پروزاک)، فلوکسامین (لوواکر) سرترالین (زولوفت )، و پارکستین (پاکسیل ) از پلاسیبو بسیار بهتر بر روی OCD تأثیر می‌گذارند.

نشانه‌های OCD را در بسیاری از بیماران OCD تسکین می‌دهد. . پژوهشگران پیشنهاد کرده‌اند که این داروها موجب کاهش فعالیت سروتونین شده و تاحدی بهبودی را تبیین می‌کند
درمان رفتاری

ترکیبی از سه شیوة رفتار درمانی

- جلوگیری از پاسخ

- غرقه‌سازی

- سرمشق‌گیری

در درمان اختلال وسواسی فکری ـ عملی به‌کار رفته‌اند

این شیوه‌ها برای درمان بیماری که به صورت وسواسی فکر می‌کرد ممکن است آلوده به میکروب‌ها باشد و در نتیجه روزی چهارساعت را صرف شستن خودش می‌کرد، به‌کار برده شدند. در جریان درمان، او ابتدا دید که درمانگر خودش را به کثیفی آلوده کرد (سرمشق‌گیری)، بعد او را ترغیب کرد کثیفی و گردوخاک را از تنش پاک کند (غرقه‌سازی) و بدون اینکه دستهایش را بشوید آن را تحمل کند. (جلوگیری از پاسخ) بعد از ده جلسه که بیمار خودش را کثیف کرد و بدون شستن دست‌هایش صرفاً آنجا نشست، افکار آلودگی کاهش یافته و تشریفات شستن از آن پس در زندگی روزانه او واقع نشدند.

(۱) با نشان دادن این موضوع به بیمار که هیچ رویداد ناگواری در موقعیتی که از آن می‌ترسد اتفاق نخواهد افتاد (خاموشی پاولفی)

(۲) با نشان دادن این موضوع به بیمار که حتی در صورت انجام ندادن تشریفات، هیچ رویداد ناگواری رخ نخواهد داد (خاموشی وسیله‌ای وسواس عملی)منجر به درمان میشود.