جراحی لاپاراسکوپی چیست

حتما شما هم مطالبی درباره لاپاراسکوپی شنیده‌اید، اما شاید به درستی ندانید معنای این کلمه چیست، چه مزایایی دارد و چه عوارضی ممکن است برای فرد ایجاد کند.

در حقیقت امروزه افراد مختلف از این شیوه برای درمان و تشخیص بیماری‌های مختلف استفاده می‌کنند و در حال حاضر بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات زنان را نیز می‌توان به کمک روش لاپاراسکوپی تشخیص داد و درمان کرد.

این نوع جراحی، یک روش درون‌بین است که طی آن، بدون باز کردن شکم، حفره داخل شکم و لگن کاملا روشن و نمایان می‌شود. در این روش به کمک تلسکوپی که همه چیز را بزرگنمایی می‌کند، جراح دید بهتری خواهد داشت و از این طریق می‌توان بیماری‌های مختلفی را تشخیص داد و آنها را درمان کرد این عمل معمولا در بیمارستان و با بیهوشی عمومی صورت می‌گیرد و با استفاده از 3‌سوراخ 10 ـ 5 میلی‌متری جراحی انجام می‌شود که معمولا یکی از این سوراخ‌ها در ناف ایجاد می‌شود. سپس دستگاهی به نام آندوسکوپ را که در نوکش دوربین بسیار حساسی تعبیه شده، درون شکم می‌فرستند و پس از آن، گاز CO2 را وارد شکم بیمار می‌کنند تا باز شود و از 2 سوراخ دیگر، ابزارهای جراحی وارد می‌شود. مثل ابزاری که همانند چرخ گوشت عمل می‌کند و برای خارج‌کردن رحم مورد استفاده قرار می‌گیرد. لیزر هم یکی از ابزارهای جراحی است که شبیه چاقو عمل می‌کند و در بیماری‌هایی مثل آندومتریوز برای ایجاد برش مورد استفاده قرار می‌گیرد.با توجه به نوع عمل، دوربین‌هایی با اندازه‌های مختلف وجود دارد. تصاویر لاپاراسکوپ در مانیتور به جراح برای مشاهده آناتومی داخلی و هدایت عمل جراحی کمک می‌کند. در لاپاراسکوپی تشخیصی، جراح قادر خواهد بود که نشانه‌های یک بیماری را سریعا ببیند و سپس یا آن بیماری را با جراحی تحت درمان قرار دهد یا اقدام به درمان طبی مناسب کند. هنگام انجام این عمل تشخیصی می‌توان از بافت‌های موجود در نواحی مشکوک نمونه‌برداری کرد.

اعمال جراحی لاپاروسکوپی که توسط تیم جراحی بصورت لاپاروسکوپی انجام می‌شود شامل :

Adjustable Gastric banding (باندینگ معده)

Gastiricbypass بای پس معده (برای چاقی کشنده)

Sleeve Gastrectomy برداشتن قسمت ذخیره‌ای معده

Oesophagectony ازوفاژکتومی (در بیماران دچار سوختگی‌های مری و سرطان های ابتدایی مری)

Gastrectomy گاسترکتومی (عمل جراحی معده در بیماری‌های خوش خیم و بدخیم معده)

NissenFundoplication فوندوپلیکاسیون (در بیماران مبتلا به ریفلاکس معده به مری)

Colectomy برداشتن قسمتی از رودة بزرگ (در بیماران مبتلا به کانسر یا سرطان روده ، دیورتیکوبوزیز)

Cholecystectomy کله سیستکتومی (برداشتن کیسه صفرا به دلیل التهاب ناشی از سنگ یا پولیپ کیسه صفرا)

Splemectomy برداشتن طحال در بیماریهای خونی

Hernia repair ترمیم فتق کشاله ران – فتق‌های ناشی از برش های اعمال جراحی قبلی – فتق ناف

Adrenalectomy برداشتن غدة فوق کلیه (در بیماری‌های خوش خیم و بدخیم این غده)

Diagnostic laparoscopy لاپاروسکوپی تشخیصی در مواردیکه نیاز به بیوپسی از غدد لنفاوی ، بررسی علت آسیت و دردهای ناشناخته شکمی وجود دارد.

Appendectomy برداشتن آپاندیس بعلت التهاب یا توده‌های آن

Esophagomyotmy دربیماری آشالازی مری و اختلالات حرکتی مری

اعمال جراحی کبدی ( کیست هیداتید کبد ، آبسه‌های کبدی )

اعمال جراحی قفسه سینه ( توراکوسکوپی تشخیصی – سمپاتکتومی توراسیک دربیماران مبتلا به تعریق شدید و اختلالات عروقی)

در چه مواردی نمیتوان لاپاروسکوپی انجام داد؟

امروزه جراحی لاپاروسکوپی محدودیت های کمی دارد که مهمترین انها عبارتند از:

1 - -نارسایی شدید قلبی و یا ریوی

۲- اختلال انعقادی درمان نشده

مزایا و معایب لاپاراسکوپی

مهم‌ترین سوالی که در این زمینه برای بیماران مطرح می‌شود، مزایا و معایب استفاده از این روش است. البته نباید انتظار داشته باشیم لاپاراسکوپی بدون عارضه باشد و هیچ مشکلی برای فرد ایجاد نکند، ولی در مقایسه با اعمال جراحی باز عوارض بسیار کمتری ایجاد خواهد کرد.

به عنوان مثال چسبندگی یکی از مشکلاتی است که پس از عمل جراحی باز ممکن است برای فرد ایجاد شود، اما در لاپاراسکوپی چون شکم باز نمی‌شود، در معرض هوای محیط قرار نمی‌گیرد و بافت بدن با لوازمی که هنگام عمل استفاده می‌شود تماس ندارد، چسبندگی خیلی کمتری ایجاد می‌کند.

یکی از فواید لاپاراسکوپی کوچک بودن اسکار عمل (جای زخم) است، به عنوان مثال اگر عمل جراحی بستن لوله‌های رحم به روش جراحی باز انجام شود، باید برش جراحی حداقل به اندازه هفت تا هشت سانتی‌متر ایجاد شود، اما در این روش با دو سوراخ نیم سانتی‌متری تا حداکثر یک سانتیمتری می‌توان عمل را انجام داد. با توجه به این که در روش لاپاراسکوپی اسکار عمل کوچک‌تر از جراحی باز است، انتظار می‌رود عوارض و مشکلات پس از عمل نیز کمتر باشد.

این مسئله هم از نظر زیبایی به نفع بیمار است و هم به او کمک می‌کند پس از جراحی خیلی سریع‌تر به زندگی روزمره برگردد و کارهای عادی را از سر بگیرد.

احتمال عفونت نیز در این روش بسیار کمتر است. همچنین در روش جراحی باز، داخل شکم به خوبی روش لاپاراسکوپی روشن نمی‌شود و چون اعضای بدن روی هم قرار گرفته‌اند، ممکن است خیلی از بافت‌ها بخوبی دیده نشود، اما این مشکلات در لاپاراسکوپی وجود ندارد.

البته باید گفت دمیدن گاز داخل شکم که در روش لاپاراسکوپی انجام می‌شود، برای برخی افراد خطرناک است، بنابراین افرادی که زمینه بیماری‌های قلبی یا تنفسی دارند، نباید از این روش استفاده کنند.

با توجه به این که این روش ممکن است برای برخی افراد و به خصوص مبتلایان به بیماری‌های خاص، دردسرساز شود، باید نسبت به این مورد نیز دقت داشته باشید.

افرادی که به بیماری‌های قلبی یا بیماری‌های انسدادی ریه مبتلا هستند، نباید از این روش استفاده کنند. بنابراین لاپاراسکوپی برای افرادی که مشکل خاصی ندارند، سالم و در سنین مناسب هستند، هیچ گونه مشکلی ایجاد نمی‌کند.

انجام عمل جراحی به روش لاپاراسکوپی در سنین بالای 60 سال چندان مناسب نیست. البته افرادی که تصمیم می‌گیرند از این روش استفاده کنند، باید به یک پزشک متخصصی مراجعه کنند که در این زمینه تبحر و مهارت دارد.

پزشکی که عمل لاپاراسکوپی را انجام می‌دهد، حتما باید دوره‌های خاصی را گذرانده و در این زمینه مهارت کافی داشته باشد، چون این عمل بر خلاف این‌که برای بیمار راحت و به نفع اوست، برای پزشک جراح کاری نسبتا دشوار است.

عوارض خارج شکمی:

عفونت زخم: در هر عمل جراحی بعلت شکسته شدن سد دفاعی پوست، احتمال تهاجم باکتری ها و ایجاد عفونت وجود دارد. در وضعیت های اورژانسی، چاقی، سن بالا، ضعف سیستم ایمنی، دیابت، عمل های طولانی و کیسه صفرای عفونی و گانگرنه(گندیده) شانس آن زیاد می شود.

عوارض قلبی عروقی: در بیماران مسن و با سابقه بیماری های قلبی، فشارخون، چاقی و دیابت و در جراحی های اورژانسی و طولانی، شانس سکته قلبی و آریتمی قلبی قابل توجه است.

عوارض ریوی: بصورت پنومونی و آتلکتازی (روی هم خوابیدن حبابچه های ریوی)در تمام اعمال جراحی که درشکم انجام می شود ممکن است بروز نماید و تحرک بیمار و تنفس عمیق و سرفه در روزهای بعد از عمل از آن جلو گیری می کند.

عفونت ادراری: این عارضه یکی از عوارض شایع اعمال جراحی است که در بیمارانی که سونداژ ادراری انجام می شود بیشتر دیده می شود.

عوارض داخل شکمی:

خونریزی: تقریبا در تمام اعمال جراحی ممکن است پیش آید که برحسب شدت و زمان بروز آن(حین یا بعد از عمل) و اینکه درن موجود باشد یا نه، درمان و سرنوشت آن متفاوت است و بندرت می تواند یه مرگ منجر شود .

نشت صفرا: ممکن است بعد از عمل جراحی، از مجاری ریزی بنام لوشکا در بستر کیسه صفرا (معمولا حین عمل قابل دیدن نیستند) مقداری صفرا نشت کند که اگر مقدار آن کم باشد یا با درن تخلیه شود مشکلی ایجاد نمی کند. نشت مقدار زیاد صفرا می تواند نشانه نشت از مجرای کیسه صفرا یا آسیب به مجاری صفراوی بزرگ(مجرای مشترک یا مجرای کبدی) باشد که نیاز به بررسی و درمان قاطع دارد و ماندن مقدار زیاد صفرا درشکم می تواند منجر به پربتونیت یا آبسه داخل شکمی شود.

عوارض عفونی: شامل آبسه و پریتونیت بعد از عمل می شود. به دنبال تجمع مقداری صفرا یا خون و خونابه و آلوده شدن آن به باکتریها ایجاد می شود. در بیماران با التهاب شدید کیسه صفرا و بیماران مستعد به عفونت مثل دیابتی ها بیشتر دیده می شود و با تب، ضعف عمومی و بی حالی خود را نشان می دهد و به درمان قاطع نیاز دارد و درمان آن ممکن است با درمان طبی یا تخلیه با سونوگرافی یا جراحی مجدد باشد.

سنگ باقیمانده: ممکن است حین یا قبل عمل جراحی کله سیستکتومی، سنگ صفرا داخل مجرای صفرا رفته باشد و بعد از عمل خود را با درد شدید و یرقان و گاهی تب و لرز نشان دهد که با انجام بررسی های آزمایشگاهی و سونوگرافی قابل تشخیص است و درمان ارجح آن ercp و پاپیلوتومی است که می تواند بعنوان تشخیص هم استفاده شود و گاهی برای درمان آن نیز جراحی مجدد نیاز می شود.

نویسنده : دکتر پروین شاپوری