گرایش به اعتیاد

- جستجوی پناهگاه : انسان کنونی با از دست دادن ارزش های معنوی دچار اضطراب و پریشانی گردیده است و بدنبال یافتن پناهگاه و مایه آرامشی می باشد از این رو زمانی که اوضاع را بر وفق مراد خود نمی بیند به سراب ها دل می بندد.

۲- دوستان ناسالم : تنگناهای زندگی وبیشتر سهل انگار یها و بی دقتی ها در انتخاب دوستان موجب می گردد که افرادی به حریم خانواده ها و منازل راه یابند که هیچ نوع شایستگی دوستی و آشنایی در آنها وجود ندارد اینان همان افرادی هستند که معاشران خود را به راه های انحراف اعتیاد و آلودگی ها سوق می دهند .

۳- کام جویی در عالم خیال : مواد مخدر ، انسان ها در عالم خیال سیر می دهد و آنها را از واقعیت های زندگی دور نگه می دارد از این رو کامیابی خیالی و تسکین خاطر موقتی برای کسانی که در صحنه های واقعی زندگی موفقیتی به دست نیاورده اند عاملی جهت روی آوردن به این گونه مواد به شمار می آید:
۴- بیکاری و اشتغال کاذب
۵- سابقه اعتیاد در خانواده
۶- کنجکاوی و حساسیت دوران بلوغ
۷- محرومیت در خانه وخانواده
۸- آزادی بیش از حد
۹- فقدان ایمان ودرک فضائل انسانی
۱۰- محیط مساعد
۱۱- خانواده از هم پاشیده و متزلزل

بدین ترتیب، عواملی که موجب اعتیاد می گردند عبارتند از :
۱- کمبود اعتماد به نفس : مانند فردی که در مقابل درخواست دوستانش برای کشیدن حشیش جرات مخالفت ندارد

۲- ناراحتی روانی : کسی که ناراحتی اعصاب دارد وبرای کاهش افسردگی خود مواد مصرف میکند

۳- درد یا بیماری جسمی مزمن : مانند فردی که دچار پا درد است یا کودکی که گوش درد دارد و به جای درمان توسط پزشک خود فرد یا خانواده او به اشتباه از تریاک استفاده می کنند

عواملی که مربوط به شرایط فرد ومحیط خارجی است :
۱- عوامل مخاطره امیز فردی
الف : دوره نوجوانی : مخاطره آمیزترین دوران زندگی از نظر شروع به مصرف مواد مخدر دوره نوجوانی- دوره انتقال از کودکی به بزرگسالی و کسب هویت فردی و اجتماعی- به شمار میآید.

ب : صفات شخصیتی : عوامل مختلف شخصیتی با مصرف مواد ارتباط دارند وبرخی از صفات پیش بینی کننده احتمال اعتیاد هستند از جمله عدم پذیرش ارزش های نسبی و رایج، مقاومت در مقابل منابع قدرت، نیاز شدید به استقلال، صفات ضد اجتماعی، پرخاشگری شدید، احساس فقدان کنترل بر زندگی خود، اعتماد به نفس پایین، فقدان مهارت های اجتماعی و انضباطی .

ج: اختلالات روانی : در ۷۰ درصد موارد اعتیاد با اختلالات دیگر روانپزشکی نیز همراه است .

د – نگرش مثبت به مواد مخدر : افرادی که نگرشی مثبت یا خنثی به مواد مخدر دارند بیش از کسانی که دیدگاهشان منفی است در خطر اعتیاد قرار دارند مانند کسانی که از این مواد جهت کسب بزرگی، رفع دردهای جسمی و خستگی و کسب آرامش روانی استفاده می کنند .

۲- عوامل مخاطره آمیز محیطی :
الف – خانواده : خانواده اولین مکان رشد شخصیت ، تشکیل باورها و کسب الگوهای رفتاری برای فرد است از این رو، ناآگاهی والدین، ارتباط ضعیف والدین با فرزندان، فقدان انضباط در خانواده، خانواده متشنج یا آشفته و از هم گسیخته از نقش بسزایی در گرایش به مواد مخدر برخوردارند.

ب – دوستان : در ۶۰ درصد موارد اولین مصرف مواد به دنبال تعارف دوستان رخ می دهد چنانکه که ارتباط ودوستی با همسالان مبتلا به سوء مصرف مواد عامل مستعد کننده مهمی برای ابتلای نوجوانان به اعتیاد به شمار می آید و مصرف کنندگان این مواد برای گرفتن تائیدی جهت رفتار خود از دوستان سعی می کنند آنان را نیز به این عمل وادار نمایند .

۳- عوامل مخاطره آمیز اجتماعی
الف – فقدان قوانین و مقررات جدی بر ضد خرید و فروش حمل و مصرف مواد مخدر موجب وفور و ارزانی آن می شود .

ب – مصرف مواد به عنوان یک هنجار اجتماعی : در جوامعی که مصرف مواد نه تنها ضد ارزش تلقی نم یشود بلکه جزئی از آداب و سنن جامعه و یا نشان تمدن و تشخص و وسیله احترام و پذیرایی است به فراگیر شدن آن خواهد انجامید .

ج – کمبود امکانات فرهنگی ، ورزشی ،تفریحی : کمبود امکانات لازم برای ارضای نیازهای طبیعی ، روانی و اجتماعی نوجوانان و جوانان از قبیل کنجکاوی، تنوع طلبی، هیجان ، ماجرا جویی و … به گسترش استعمال این مواد کمک خواهد کرد .

د- عدم دسترسی به سیتسم های خدماتی ، حمایتی ، مشاوره ای و درمانی :
فقدان امکانات لازم و عدم دسترسی به خدماتی که در چنین مواقعی بتوان فرد را از نظر روانی مالی ، شغلی ، بهداشتی و اجتماعی حمایت نمود به افزایش گستره این مواد منجر خواهد شد .

هـ -توسعه صنعتی جامعه ، فقدان مهارت کافی ، کمبود فرصت های شغلی و محرومیت اقتصادی : توسعه صنعتی ، جوامع را به سمت شهری شدن و مهاجرت از روستاها به شهرها سوق می دهد .
مهاجرت باعث می شود تا فرد با موانع جدیدی برخورد نماید و در صورت ناکامی و ناآگاهی به مصرف این گونه مواد روی آورد .

مطالب مرتبط :

روش ترک الکل

شکایات منجربه مراجعه

• خلق افسرده
• عصبی شدن
• بی خوابی
• عوارض جسمی مصرف الکل (زخم معده، گاستریت،بیماری کبدی)
• حوادث وجراحات ناشی از مصرف الکل
بیمار ممکن است گاهی اوقات مصرف الکل را منکر شودیا مقدار آن را کم‌تر از معمول گزارش کند.
• مشکلات قانونی یا اجتماعی ناشی از مصرف الکل (مشکلات زناشویی، ‌ازدست دادن شغل)
• علایم بازگیری الکل (تعریق، لرزش، کسالت صبحگاهی، توهمات و تشنج)
• خانواده ممکن است زودتر از بیمار تقاضای کمک کند (برای مثال تحریک‌پذیر بودن در منزل، ازدست دادن شغل)
علائم تشخیصی
نشانه‌های مصرف مضر الکل
مصرف زیاد الکل
تداوم مصرف باوجود صدمه جسمی واضــــح (برای مثال بیماری کبدی، خون‌ریزی گوارشی)،‌ صدمه روانی (نظیر اضطراب وافسردگی ) یاعواقب اجتماعی (نظیر از دست دادن شغل)
نشانه‌های وابستگی به الکل
مشکل در کنترل کردن مصرف الکل
علاقه وافر به مصرف الکل
تحمل (نوشیدن مقادیر زیاد الکل بدون ظاهرشدن مسمومیت )
بازگیری (اضطراب، لرزش، تعریق پس ازقطع مصرف )
برای برخی بیماران که فاقد موارد بالا می باشند، کاهش مصرف الکل ممکن است مطلوب باشد.
تشخیص افتراقی
علایم اضطراب یا افسردگی ممکن است با مصرف زیاد الکل رخ دهد.
همچنین مصرف الکل می‌تواند اختلال‌های دیگری نظیر ترس از مکان‌های عمومی، ‌ترس‌های اجتماعی و اختلال اضطراب منتشر را پنهان کند. به همین دلیل است که افرادی که اضطراب اجتماعی دارند برای فائق آمدن بر مشکلشان به مصرف الکل روی می آورند. افراد مبتلا به PTSD نیز این‌چنین هستند. به طور کلی اختلال‌های مصرف الکل با سایر اختلال‌های روان‌پزشکی همبودی بالایی دارد.

اطلاعات مورد نیاز برای بیمار وخانواده
۱) وابستگی به الکل یک بیماری جدی است. قطع یا کاستن از مصرف الکل فواید روانی وجسمی را به همراه دارد.
۲) نوشیدن الکل در طی حاملگی می‌تواند به کودک صدمه بزند.
۳) دربرخی موارد مصرف مضر الکل، ‌حتا اگر علایم وابستگی وجودنداشته باشد، ‌کاهش یا قطع مصرف همیشه مطلوب است .
۴) برای بیمارانی که دچار وابستگی به الکل هستند، هدف فقط ترک الکل است.
۵) عود مصرف امری شایع است. کاهش یاقطع مصرف اغلب نیازمند اقدامات مکرراست. نتیجه اقدام، بستگی به انگیزه واعتماد به نفس بیمار دارد.
مشاوره با بیمار وخانواده
۱) برای کسانی که خواهان توقف فوری هستند:
• روز مشخصی رابرای توقف مصرف تعیین کنید.
• با بیمار در مورد روش‌های اجتناب از مصرف و همچنین راه‌های مقابله با موقعیت‌های مشکل (نظیر برخوردهای اجتماعی یا حوادث استرس آور) به بحث بپردازید.
• برای کمک به بیمار درجلوگیری از مصرف الکل، ‌درباره روش‌هایی برای کنار آمدن با حوادث استرس آور بدون استفاده از الکل ویا طرز برخورد و پاسخ‌گویی به دوستانی که هنوز الکل می‌نوشند، طرح‌های خاصی ارایه دهید.
• اعضای خانواده یا دوستانی را که از قطع مصرف الکل حمایت می‌کنند، شناسایی کنید.
۲) درصورتی‌که کاهش مصرف الکل هدفی عاقلانه تر به نظر می رسد،( یا درصورتی‌که تمایلی به قطع ندارد):
• درباب هدفی معین برای کاهش مصرف با وی مذاکره کنید (همچون این‌که بیش از دوبار در روزالکل مصرف نکند ودرهر هفته دوروز از مصرف الکل احتراز کند).
• به بحث درمورد استراتژی‌های احتراز یا کنار آمدن با موقعیت‌های خطرناک (همچون موقعیت‌های اجتماعی، حوادث استرس آور ) بپردازید یا آنها را برای درمان نزد روانپزشک ببرید.
• به معرفی روش‌های مراقبه شخصی و رفتارهایی که متضمن مصرف بی خطرتر الکل می‌باشند بپردازید (همچون محدود کردن زمان، نوشیدن آهسته تر الکل ).

۳) برای بیمارانی که درحال حاضر علاقه‌مند به قطع یا کاستن از مصرف نیستند:
• آن‌ها را طرد یا سرزنش نکنید.
• مشکلات طبی ویا اجتماعی ناشی از مصرف الکل را برایشان روشن کنید.
• برای آینده قرار ملاقاتی بگذارید تا دوباره به بحث درمورد نوشیدن الکل بپردازید.
• برخوردی غیر داورانه داشته باشید.
۴) سازمان‌های خودیاری (همچون (الکلی های بی نام Alcoholics Anonymous اغلب مفید می باشند.
درمان دارویی
برای بیمارانی که از علایم بازگیری خفیف رنج می‌برند:
پایش مکرر
‌حمایت
‌اطمینان بخشی
مصرف مایعات به حدکفایت وتغذیه مناسب کافی بوده، نیاز به دارو نمی‌باشد.
بیمارانی که علائم محرومیت یا ترک را درحد متوسط نشان می دهند:
نیازمند مصرف هم‌زمان بنزودیازپین هستند.
سم زدایی دراکثر این موارد می‌تواند به صورت سرپایی ودرمنزل انجام شود.
در مواردی که بیماردر خطرمحرومیت یا ترک پیچیده است:
(برای مثال: سابقه تشنج یا دلیریوم ترمنس، ‌مصرف بسیار زیاد و تحمل فراوان سومصرف مواد مشخص چندماده، اختلال روانی یا جسمانی همراه وشدید) و حمایت اجتماعی نیز ندارد یا این‌که در خطر خودکشی است، سم‌زدایی باید به صورت بستری انجام شود.
- مصرف کلردیازپوکساید به میزان ۱۰ میلی گرم توصیه می‌شود. دوز اولیه را بایدبراساس شدت علایم بازگیری تجویز کرد و محدوده این دوزاژ را می‌توان از ۵تا ۴۰ میلی گرم چهارباردرروز درنظر گرفت. تجویز چنین مقادیری مستـلزم نظارت نزدیک وماهرانه پزشک است.
گرچه از رژیم درمانی زیر به صورت فراگیر استفاده می‌شود، با این وجود انتخاب دوزاژ وطول مدت درمان منوط به شدت وابستگی به الکل وعوامل فردی (همچون وزن، جنس و عمل‌کرد کبد) است:
روزاول ودوم: ۳۰-۲۰ میلی گرم چهار بار در روز
روزسوم وچهارم: ۱۵ میلی گرم چهار بار در روز
روزپنجم: ۱۰ میلی گرم چهار بار در روز
روزششم: ۱۰ میلی گرم چهار بار در روز
روزهفتم: ۱۰ میلی گرم دو بار در روز
تجویز داروهای بیمار باید توسط خانواده صورت گرفته ودر دست بیمار نباشد. درغیر این‌صورت سومصرف بنزودیازپین یا مصرف بیش از اندازه آن محتمل خواهد بود.
مصرف تیامین (۱۵۰ میلی گرم درروز، دردوزهای منقسم ) به صورت خوراکی به مدت یک‌ماه توصیه می‌شود. از آن‌جایی که تیامین خوراکی ناکافی است، درصورت بروز علایم زیر، بیمار را به سرعت به مرکزی برسانید که امکان تزریق وریدی این ویتامین رادارا هستند.
آتاکسی، گیجی، اختلال حافظه، دلیریوم ترمنس، کاهش درجه حرارت، افت فشار خون، افتالموپلژی (فلج عضلات چشمی) یا ازدست دادن هوشیاری.
- نظارت روزانه در طی روزهای اول الزامی است. پس از آن می‌توان دوز دارو را تنظیم و ارزیابی کرد که آیا بیمار دوباره مصرف الکل را ازسرگرفته است یا خیر و یا این‌که آیا علایم بازگیری جدی وجود دارد. اضطراب وافسردگی اغلب همراه با مصرف الکل وجوددارد. بیمار ممکن است جهت درمان این دواختلال به طور خودسرانه از الکل استفاده کرده باشد.
- چنانچه علایم افسردگی واضطراب با گذشت یک ماه از قطع مصرف همچنان باقی بود یا افزایش یافت به روانپزشک مراجعه کنید. در درمان افسردگی برای چنین مواردی داروهای ‎مهارکننده جذب سروتونین (SSRI) همچون فلوکستین برداروهای ضدافسردگی سه حلقه ای ارجح هستند، چراکه داروهای گروه دوم با الکل تداخل دارند.
- از آن‌جایی که احتمال سومصرف بنــزودیازپین‌ها دراین موارد بالا است، استـــفاده از این داروها دردرمان اضطراب توصیه نمی‌شود.
- دی سولفیرام ممکن است در بعضی موارد درتداوم ترک الکل کمک کننده باشد، اما نیازی به استفاده معمول نیست.

مشاوره با متخصص
بازگیری شدید از الکل (همراه با توهم وناپایداری سیستم عصبی خودکار) ممکن است نیاز به بستری دربیمارستان واستفاده ازدوز بالاتر داروهای ضداضطراب داشته باشد.
درصورت وجود اختلال روان‌پزشکی شدید یا بقای علایم اختلال روان‌پزشکی پس از سم زدایی وقطع مصرف، مشاوره با روان‌پزشک را مدنظر قرار دهید.

درمان ترک سیگار

درمان ترک سیگار
ترک سیگار می تواند ناگهانی یا به صورت تدریجی باشد .
رفتار درمانی مقبول ترین درمان روان شناختی مصرف سیگار است ، در ابتدا باید موقعیت های پرخطر شناسایی شده و مهارت های مدارای شناختی یا رفتاری در برخورد با این موقعیت ها برنامه ریزی و اجرا شوند . «کنترل محرک» شامل حذف سرنخ ها و نشانه های محیطی برای مصرف سیگار است . بیزاری درمانی ، روشی است که طی آن فرد سیگاری واداشته میشود پشت سرهم سیگار بکشد تا جایی که در طی جلسه ی درمانی به حد تهوع برسد و سیگار کشیدن به احساسات ناخوشایند تداعی پیدا کند .

درمان های جایگزینی نیکوتینی تمامی درمانهای جایگزینی نیکوتینی ، میزان ترک را دو برابر می کنند که علت آن کاهش علائم جسمی ترک نیکوتینی است و به مدت 6 تا 12 هفته از نیکوتین جایگزین استفاده میشود و پس از آن به مدت 6 تا 12 هفته مقدار آن را کم می کنند تا قطع شود .

آدامس نیکوتین ( Nicorette ) فرآورده ی بدون نسخه است که از طریق جویدن نیکوتین آزاد می کند و نیکوتین حاصله از راه مخاط دهان جذب می شود و انواع 2 و 4 میلی گرمی دارد . نوع 2 میلی گرمی برای افرادی است که کمتر از 25 نخ سیگار در روز میکشند . پس از ترک ناگهانی ، هر دوساعت 1 یا 2 عدد آدامس مصرف میشود . همراه با این آدامسها نباید نوشابه های اسیدی ( قهوه ، چای ، سودا و آب میوه ) مصرف شود چون جذب نیکوتین کاهش می یابد . مصرف آن اثرات زیانباری ندارد .

قرص های مکیدنی نیکوتینی هم وجود دارند ( Commit ) و آنها هم انواع 2 و 4 میلی گرمی دارند . این قرصها در کسانی مفید است که بلافاصله پس از بیدار شدن مصرف سیگار داشته اند . عمدتاً در خلال 6 هفته اول ترک ، روزی 9 تا 20 قرص مکیدنی مصرف می شود و سپس مقدار آن کاهش می یابد .قرص نباید قورت داده شود و باید مکیده شود . عوارض آن شامل بی خوابی ، تهوع ، سوزش سردل و سردرد و سکسکه است .

چسب های نیکوتینی هم بدون نسخه قابل تهیه هستند . دو نوع دارند : انواع 16 ساعته ( Nicotrol ) و انواع 16 تا 24 ساعته ( Nicoderm CQ ) . چسب ها هر روز صبح مصرف میشوند و برای بیماران پذیرفتنی تر هستند . تنها عارضه ی آنها بثورات پوستی است در چسبهای 24 ساعته و بی خوابی می باشد .

اسپری بینی نیکوتین ( Nicotrol ) فقط از طریق نسخه پزشک قابل وصول است و برای سیگاری های قهار استفاده می شود .

داروهای غیر نیکوتینی :
این درمانها برای افرادی که مخالف درمان جایگزین هستند یا درمان جایگزین موثر نبوده است استفاده میشود . قرص زیبان ( Zyban ) که یک داروی ضد افسردگی است به مدت 6 تا 12 هفته داده می شود این دارو توسط نسخه ی پزشک باید مصرف شود و میزان ترک سیگار را در افراد سیگاری دارای افسردگی و فاقد افسردگی به دو برابر افزایش می دهد و در صورتیکه همراه با چسب نیکوتینی استفاده شود اثر آن باز هم بیشتر میشود .

داروی نورتریپتلین ( Pamelor ) طبق نسخه ی پزشک تجویز میشود و در مواردی به ترک سیگار کمک می کند . داروی نسخه ای دیگر کلونیدین است که سبب تخفیف علائم ترک سیگار میشود .
اخیراً واکسن نیکوتینی نیز تولید شده است که به زودی وارد بازار خواهد شد و پادتن های اختصاصی در مغز تولید می کند .
درمان ترکیبی روانشناختی و داروئی ؛ شامل همه ی موارد فوق را بسیار بسیار بیشتر افزایش می دهد .

روش ترک سیگار 1

نیکوتین یکی از اعتیادآورترین و پرمصرف ترین موادی است که در سراسر جهان مصرف میشود . این ماده سبب بروز سرطان، آمفیزم و بیماری قلبی عروقی شده و استنشاق غیر فعال دود سیگار با بروز سرطان ریه در بزرگسالان و بیماریهای تنفسی در کودکان همراه بوده است . میانگین سن شروع مصرف سیگار 16 سالگی است و به ندرت افراد بعد از 20 سالگی مصرف سیگار را شروع می کنند .

بیش از 75 درصد افراد سیگاری اقدام به ترک سیگار کرده اند و حدود 40 درصد هر سال برای ترک سیگار اقدام میکنند . در هر بار اقدام به ترک ، فقط 30 درصد افراد برای 2 روز در حالت پرهیز باقی می مانند و فقط 5 تا 10 درصد به طور دائمی مصرف سیگار را کنار میگذارند . نهایتاً 50 درصد افراد سیگاری موفق به ترک سیگار می شوند . سطح تحصیلات بالاتر با مصرف کمتر سیگار ارتباط دارد .

بیماری اعصاب و روان باعث افزایش تمایل به مصرف سیگار میشود افراد مضطرب و افسرده کمتر در ترک سیگار موفق میشوند .
مرگ عارضه اصلی استعمال دخانیات است ، علت مرگ معمولاً برونشیت مزمن و آمفیزم ، سرطان برونش و انفارکتوس قلبی و بیماری عروق مغزی می باشد .

اثر نیکوتین بر مغز :
نیکوتین از طریق فعالسازی راه های دوپامینرژیک در بعضی قسمتهای مشخص مغزی خواص تقویت کننده ی مثبت و اعتیادآور دارد و باعث تحریک مغز و تحریک سیستم پاداش مغزی می شود . وابستگی به نیکوتین خیلی سریع ایجاد می شود و اثرات تحریکی آن در مغز همانند کوکائین و آمفتامین می ماند .
الگوپذیری و مشوق های اجتماعی و تبلیغات اثر بسیار شدیدی بر مصرف وابستگی به سیگار دارد .

علائم نیکوتینی :
علائم معمولاً 2 ساعت پس از کشیدن آخرین سیگار ظاهر میشود و معمولاً طی 24 تا 48 ساعت به اوج خود میرسد . علائم شایع عبارتند از :
میل شدید به مصرف ، تنش ، تحریک پذیری ، اشکال در تمرکز ، خواب آلودگی ، کاهش ضربان قلب و فشار خون ، افزایش اشتها و ... از نظر رفتاری ، اثرات تحریکی نیکوتینی موجب بهبود توجه ، یادگیری و توانائی حل مسأله میشود . همچنین باعث بالا رفتن خلق و کم شدن احساس افسردگی میشود .

مزایای ترک سیگار برای سلامتی :
قطع مصرف دخانیات منافع فوری و عمده برای افراد در هر سنی دارد . ترک سیگار ، در افراد سیگاری باعث افزایش طول عمر میشود و خطر ابتلا به سرطان ریه و ناراحتی های قلبی ـ عروقی و بیماریهای ریوی مزمن را کاهش می دهد .

میزان های معمولی ترک در درمانهای رایج

نوع درمان	درصد ترک موفق
ترک مشخص بدون کمک عوامل دیگر	5
ترک با کتابهای خود آموز	10
توصیه ی پزشک	10
چسب یا آدامس های بدون نسخه	15
دارو + توصیه	20
رفتار درمانی به تنهایی	20
تجویز دارو به علاوه گروه درمانی	30