تلسکوپ هابل

در سال 1946 ،یک اختر فیزیک دان به نام دکتر لیمان اسپیتزر(1914-1997) پیشنهاد ساخت تلکسوپی در فضا را مطرح کرد،تلکسوپی که قادر بود تصاویری بهتر و با وضوح بیشتر از اجرام دوردست نسبت به تلسکوپ های زمینی تهیه کند.اما این ایده، غیرقابل اجرا و فراتر از زمان خود بود زیرا تا آن زمان حتی یک راکت هم به ماورای جو زمین پرتاب نشده بود.اما سرانجام در سال 1970 این طرح تصویب و در سال 1977 بودجه ای برای ساخت آن اختصاص یافت و ناسا کمپانی هوا-فضا لاک هید مارتین Lockheed Martin) ( را به عنوان اولین پیمانکار برای ساخت و نظارت بر قطعات و ساختار تلسکوپ انتخاب کرد و در سال 1983 تلسکوپ به نام منجم امریکایی ادوین هابل –کسی که با رصد ستارگان متغیر در کهکشان های دوردست تئوری انبساط جهان را تائید کرد – نام گذاری شد.

ساخت تلسکوپ نزدیک به هشت سال طول کشید.این تلسکوپ 50 بار حساس تر و دارای وضوح 10 برابر بیشتر نسبت به تلسکوپ های زمینی است.HST در 24 آوریل سال 1990 توسط شاتل دیسکاوری در مدارش به دور زمین قرار گرفت و تقریبا بلافاصله پس از پرتاب آن منجمان پی بردند که قادر به کانونی نمودن تلسکوپ نیستند و تصاویر حاصل از آن تصاویری تار بودند. تلسکوپ فضایی هابل طوری طراحی شده که در حین گردش مداری اش هم قابل تعمیر و ارتقاست.ابزارهای کمکی ،حسگر های حرکتی،ژیروسکوپ ها،صفحه های خورشیدی و هر چیز دیگری در تلسکوپ قابل تعویض و جا به جایی است؛در واقع تنها چیزی که در تلسکوپ نمی تواند تعویض و جا به جا شود،ساختار پایه ای و آینه ی اصلی آن است.پس دانشمندان چگونه قادر بودند این مشکل را در آینه ی اصلی که نقصی در شکل آن بود(ابیراهی کروی) را رفع کنند. طولی نکشید که دانشمندان با جانشین کردن لنزهای کوستار(Corrective Optics Space Telescope Axial Replacement ) برای تصحیح نقص موجود در تلسکوپ اقدام کردند.کوستار شامل چندین آینه ی کوچک بود که جلوی پرتو ورودی به آینه ی معیوب را می گرفت ،نقص آن را تصحیح می کرد و پرتو های تصحیح شده را به ابزارهای علمی برای کانونی نمودن باز پخش می کرد.زمانی که HST بعد از ماموریت تعمیر مورد آزمایش قرار گرفت تصاویر به طور شگفت آوری واضح شده بودند.امروزه همه ی ابزارهایی که بر روی تلسکوپ قرار می گیرند با یک تصحیح کننده ی نوری به منظور رفع نقص موجود در آینه ساخته می شوند بنابراین دیگر نیازی به کوستار نیست.



اعضای داخلی تلسکوپ

همانند هر تلکسوپی،تلسکوپ فضایی هابل هم شامل یک لوله ی بزرگ است که از یک طرف باز و از طرف دیگر بسته است.آینه هایی برای جمع آوری نور و انتقال آن به چشمی های تلسکوپ دارد.دارای چندین نوع چشمی در قالب ابزارهای گوناگون است که به تلسکوپ این امکان را می دهد تا توانایی دیدن انواع نورهای منتشره از آسمان را داشته باشد.



مشخصات HST :

طول:13.2 متر

عرض:4.2 متر

وزن:12 تن

قطر دهانه ی آینه ی اصلی: 2.4 متر

قطر دهانه ی آینه ی ثانویه:0.3 متر

توان تفکیک:0.05ثانیه قوسی

مدار:612 کیلومتر

زاویه ی میل:28.5 درجه نسبت به استوا

دور مداری:97 دقیقه

سرعت مداری:28000 کیلومتر بر ثانیه

هزینه: 2.2 میلیارد دلار در هر ماموریت

طول عمر:تقریبا 20 سال



کاربردهای تلسکوپ
مشخصات HST :

طول:13.2 متر

عرض:4.2 متر

وزن:12 تن

قطر دهانه ی آینه ی اصلی: 2.4 متر

قطر دهانه ی آینه ی ثانویه:0.3 متر

توان تفکیک:0.05ثانیه قوسی

مدار:612 کیلومتر

زاویه ی میل:28.5 درجه نسبت به استوا

دور مداری:97 دقیقه

سرعت مداری:28000 کیلومتر بر ثانیه

هزینه: 2.2 میلیارد دلار در هر ماموریت

طول عمر:تقریبا 20 سال




اپتیک:آینه ی اولیه،آینه ی ثانویه،تصحیح کننده ی نوری

ابزارهای علمی:

1) WFPC2: دوربین میدان دید باز و سیاره ای شماره 2

2)NICMOS: دوربین مادون قرمز و طیف نمای چند منظوره

3)STIS: طیف نگار تلسکوپ فضایی

4)ACS: دوربین پیشرفته نقشه برداری

5)FGS: حس گرهای هدایت گر دقیق

سیستم سفینه فضایی

1)انرژی 2)ارتباطات 3)هدایت 4)محاسبات 5)ساختار
 

اپتیک:
آینه های تلسکوپ همگی از جنس شیشه هستند که با لایه هایی از آلومینیوم خالص(با ضخامت 3 میلیونیم در هر اینچ)و منیزیم فلوراید(با ضخامت 1 میلیونیم در هر اینچ) اندود شده اند تا بتوانند باز تابنده ی نور مرئی،مادون قرمز و فرابنفش باشند.نور از طریق دهانه ی تلسکوپ وارد آن می شود و از آینه ی اولیه به آینه ی ثانویه منتقل می شود.آینه ی ثانویه نور را به درون حفره ای در مرکز آینه ی اولیه،به سوی نقطه ی کانونی که در پشت آینه ی اولیه است بازتاب می کند و در نقطه ی کانونی آینه های نیمه باز تابنده،نیمه شفاف و کوچکتر نور را به سمت ابزارهای علمی گوناگون هدایت می کنند.



ابزارهای علمی:
با بررسی طول موج های گوناگون یا طیف های مختلف نور منتشر شده از یک جرم سماوی،می توان ویژگی ها یا خاصیت های جرم را بازگو کرد.به این منظور HST با ابزارهای علمی گوناگون مجهز شده است.

)WFPC2 : (Wide Field Planetary Camera2)
چشم اصلی تلسکوپ فضایی هابل است.مانند شبکیه چشم شامل چهار تراشه ی CCD برای جذب نور است که تنها یکی از این تراشه ها دارای وضوح بالایی است.تراشه ها به صورت L شکل قرار گرفته اند و تنها تراشه ی با وضوح بالا، در درون این شکل L مانند قرار دارد.هر چهار تراشه همزمان در معرض نور هدف مورد نظر قرار می گیرند و تصویر بر روی تراشه ی CCD متمرکز می شود چه تراشه ای با وضوح بالا یا پائین.تصویر مورد نظر در طول موج های مرئی و فرابنفش گرفته می شود.WFPC2 قادر است تصاویری از درون فیلتر های گوناگون(قرمز،سبز،آبی)بگیرد بدین ترتیب تصاویر دارای رنگی طبیعی می گردند
)NICMOS: (Near Infrared Camera and Multi Object Spectrometer)
بیشتر اوقات گاز و غبار های میان ستاره ای مانعی برای دیدن نور مرئی اجرام آسمانی می شوند؛اگرچه این امکان وجود دارد که نور مادون قرمز یا گرمای ساطع شده از اجرام آسمانی را که در میان گاز و غبارها پنهان شده است را مشاهده کرد، برای دیدن نور مادون قرمز،HST شامل سه دوربین حساس است که سازنده ی NICMOS می باشند.NICMOS قادر است که از میان گاز و غبار های میان ستاره ای،نور مرئی ساطع شده از اجرام را ببیند،همان طور که در تصویر زیر از سحابی جبار نشان داده شده است،در تصویر نور مرئی (WFPC2)، ما تنها ابرهایی از غبار را بدون هیچ گونه جزئیات دیگری می بینیم.در حالیکه در تصویر مادون قرمز(NICMOS) قادریم تعداد بی شماری ستاره را بدون مزاحمت هیچ ابری مشاهده کنیم.


به این دلیل که NICMOS نسبت به گرما بسیار حساس است حس گرهای آن باید در یک ترموس بزرگ با دمایی در حدود 321- درجه فارنهایت (77 درجه کلوین) نگهداری شود.در روزهای نخستین NICMOS توسط قالب های نیتروژن یخ زده 104 کیلوگرمی سرد می شد اما امروزه NICMOS به طور دائم توسط ماشینی که مانند یک فریزر کار می کند،سرد می شود
3)STIS: (Space Telescope Imaging Spectrograph)
رنگ ها و طیف های گوناگونی که از اجرام آسمانی به دست می آید حکم یک اثر انگشت را برای آن جرم دارد.رنگ های مشخصی، نوع عناصر، و میزان کثرت رنگ ها،مقدار آن عنصر را برای ما آشکار می کند.STIS با تجزیه شعاع نور ورودی به طیف نمایی جرم می پردازد.طیف نمایی علاوه بر ترکیبات شیمیایی،می تواند اطلاعاتی هم درباره ی دمای جسم و تغییرات حرکتی آن به ما ارائه کند.اگر جرم در حال حرکت باشد،اثر انگشت شیمیایی جرم به انتهای آبی طیف (در حال حرکت به سمت ما)یا به انتهای سرخ طیف(در حال دور شدن از ما) منتقل می شود.به مثال زیر توجه کنید:STIS به طرف مرکز کهکشان M84 متمرکز شده است(چهار ضلعی سمت چپ)اگر هیچ حرکتی وجود نداشته باشد طیف همواره در خطی سراسری بدون جهش خاصی دیده می شود اما نور در مرکز این خط دارای انتقال به آبی و سرخ است و این نشان دهنده ی آن است که این ناحیه ی مشخص (تقریبا با فاصله ی 26 سال نوری از هسته)در حال چرخیدن با سرعتی برابر با 800000 متر بر ثانیه به دور خودش است.اختر شناسان معتقدند که دلیل این چنین چرخشی با این سرعت بالا،باید سیاه چاله ای پرجرم(تقریبا 300 میلیون برابر جرم خورشید) در مرکز کهکشان باشد
)ACS: (Advance Camera for Surveys)
دوربین پیشرفته نقشه برداری در مارس 2002 جایگزین FOC (Faint Object Camera) دوربین اجرام کم نور هابل شد.این دوربین جدید با سه کانال ورودی مجزا می تواند طول موج های 115 تا 1050 نانومتر را ثبت کند.میدان دید این دوربین 2 برابر میدان دید دوربین اصلی و 10 برابر وضوح بیشتری نسبت به FOC دارد.این ابزار در اصل برای جستجوی سیارات فرا خورشیدی و جو سیارات منظومه شمسی طراحی شده است

)FGS: (Fine Guidance Sensors)
برای هدف یابی تلسکوپ،تعیین فاصله ی ستارگان از زمین،سنجش دقیق مکان ستارگان،میزان جدایی ستارگان دوتایی و تعیین قطر ستارگان به کار می رود.تلسکوپ هابل شامل سه FGS است که دو تای آنها برای هدف یابی،هدایت و تنظیم بر روی هدف با جستجو و پیدا کردن ستارگان راهنما در زمینه ی HST در نزدیکی هدف به کار می روند.هرگاه،هر یک ازFGS ها یک ستاره ی راهنما پیدا می کند،بر روی آن قفل می شود و اطلاعات را به سیستم هدایت تلسکوپ می فرستد تا سیستم آن ستاره راهنما را همچنان در زمینه ی خود نگه دارد.این دو FGS در حالی کار هدایت تلسکوپ را بر عهده دارند که FGS دیگر در حال نقشه برداری و مکان یابی ستارگان است.این کار برای پیدا کردن سیارات فرا خورشیدی اهمیت زیادی دارد زیرا چرخش سیارات در طول دور مداریشان باعث می شود که ستاره ی مادر،در آسمان دچار نوسانات نوری شود 

سیستم فضاپیما
تلسکوپ فضایی هابل در عین حال یک فضاپیما هم هست بنابراین مانند هر فضاپیمای دیگری باید توانایی تامین انرژی الکتریکی مورد نیاز،ارتباط با زمین و تغییر مسیر را داشته باشد.

1)انرژی
تمامی ابزارها و کامپیوتر هایی که بر روی تلسکوپ فضایی هابل نصب شده اند نیاز به الکتریسیته دارند.این انرژی الکتریکی توسط دو صفحه ی خورشیدی بزرگ تامین می شود،هر صفحه در حدود 12.2متر است.این صفحه های خورشیدی نیرویی برابر با 2400 وات را تهیه می کنند که برابر با 60 لامپ 40 ولتی است.هنگامی که تلسکوپ در سایه ی زمین قرار دارد این انرژی الکتریکی توسط 6 باتری نیکل-هیدروژنی فراهم می شود که توان ذخیره ی این باتری ها برابر با توان ذخیره ی 20 باتری ماشین است.این باتری ها توسط صفحه های خورشیدی زمانی که تلسکوپ بار دیگر در معرض نور خورشید قرار می گیرد،شارژ می شوند.



2)ارتباطات
تلسکوپ باید این توانایی را داشته باشد که با کنترل کننده های زمینی ارتباط برقرار کند تا بتواند اطلاعات گرفته شده از جرم مورد رصد را برای آنها بفرستد و همچنین فرمان هایی را برای هدف بعدی دریافت کند.به این منظور HST از یک سری ماهواره های ارتباطی به نامTDRSS (Tracking and Data Relay Satellite System) استفاده می کند.این سیستم دقیقا همان سیستمی است که ایستگاه فضایی بین المللی(ISS) برای ایجاد ارتباط از آن استفاده می کند

1)نورهای ساطع شده از یک جرم سماوی توسطHST دریافت می شود 2)تبدیل به داده های دیجیتالی می شوند.این داده ها به ماهواره های در حال حرکت فرستاده می شود 3)سپس به پایگاه های دریافت زمینی درWhite Sands,N.M. منتقل می شوند4) White Sands,N.Mاین داده ها را به سهولت به مرکز کنترل پروازهای فضایی گدارد(Goddard ) در ناسا می فرستد 5)جایی که گردانندگانHST مستقر هستند.این داده ها توسط دانشمندان در انستیتو علوم تلسکوپ فضایی STSI(Space Telescope Science Institute) در بالتیمور مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد 6)اغلب اوقات،دستورات بهHST پیش از آنکه موعد رصد فرا رسیده باشد،فرستاده می شود با چنین کاری دستورات لازم در زمان واقعی در دسترس است.



3)هدایت
تلسکوپ زمانی که از یک جرم عکس می گیرد باید بر روی آن ساعت های طولانی با توجه به ابزار به کار گرفته شده ثابت بماند. با توجه به دور مداری تلسکوپ که در هر 97 دقیقه یک بار صورت می گیرد،این کار مانند این است که جرمی کوچک را در ساحل از عرشه ی کشتی دنبال کنید در حالی که کشتی از ساحل دور می شود و دائما بر روی امواج بالا و پایین می شود.

تلسکوپ برای اینکه بتواند بر روی یک جسم ساکن باقی بماند دارای سه سیستم همراه است:

ژیروسکوپ ها که حرکات کوچک و بزرگ را زیر نظر دارند،چرخ های واکنشی که تلسکوپ را حرکت می دهند و FGS ها که حرکات ریز و حساس را زیر نظر دارند.

ژیروسکوپ ها حیطه ی حرکتی تلسکوپ را زیر نظر دارند،مانند یک قطب نما حرکات تلسکوپ را حس می کنند،به کامپیوتر های پرواز می گویند که تلسکوپ در مسیر اشتباهی قرار دارد و از هدف در حال دور شدن است،سپس کامپیوتر پرواز،میزان جا به جایی و جهت آن را برای اینکه بر روی هدف باقی بماند را حساب می کند و پس از آن به چرخ های واکنشی دستور جا به جایی و حرکت تلسکوپ را می دهد.

تلسکوپ فضایی هابل نمی تواند مانند ماهواره ها برای هدایت از موتور های موشکی بهره ببرد زیرا گازهای خروجی از موتور در اطراف تلسکوپ جمع خواهند شد و مانع دید تلسکوپ می شوند.اما به جای آن، تلسکوپ از چرخ های واکنشی که در سه جهت z,y,x می چرخند،استفاده می کند.زمانی که تلسکوپ نیاز به جا به جایی پیدا می کند کامپیوتر پرواز به یک یا چند چرخ فرمان می دهد که در چه جهتی و با چه سرعتی بچرخند،بدین ترتیب نیروی کنش لازم برای حرکت فراهم می شود.طبق قانون سوم حرکت نیوتن (برای هر کنشی،واکنشی برابر اما در جهت مخالف وجود دارد) تلسکوپ در جهت مخالف چرخ ها برای رسیدن به هدفش می چرخد.

همان طور که قبلا ذکر شد،FGS ها تلسکوپ را بر روی هدفش با نشانه روی به سمت ستاره های راهنما نگه می دارند،دو تا از سه FGS ستاره های راهنمای اطراف هدف را در میدان دید مربوطه پیدا می کنند و زمانی که پیدا شد بر روی ستاره های راهنما قفل می شوند و اطلاعات را به کامپیوتر های پرواز می فرستند تا این ستاره ها را در میدان دید خود نگه دارند.FGS ها بسیار حساس تر از ژیروسکوپ ها هستند اما تنها ترکیب ژیروسکوپ ها و FGS ها است که می تواند تلسکوپ فضایی هابل را بدون توجه به حرکت مداریش ساعت ها بر روی هدف متمرکز کند.



محاسبات
تلسکوپ فضایی هابل دارای دو کامپیوتر اصلی است که در اطراف لوله ی تلسکوپ و بالای ابزارهای علمی قرار دارند.یکی از این کامپیوتر ها برای فرستادن داده ها و دریافت فرمان با زمین در ارتباط است و کامپیوتر دیگر مسئول هدایت HST است،تعدادی کامپیوتر پشتیبان هم برای اتفاقات پیش بینی نشده وجود دارند.هر ابزاری که بر روی تلسکوپ قرار دارد دارای تعدادی ریز پردازنده است که برای جا به جایی چرخ ها،فیلتر،کنترل دریچه ی شاتر،جمع آوری داده ها و برقراری ارتباط با کامپیوتر های اصلی ساخته شده اند.



ساختار
HST شامل اسکلتی برای نگهداری ابزارهای اپتیکی،ابزارهای علمی و سیستم فضا پیمایی آن است.برای نگهداری ابزارهای اپتیکی،تلسکوپ شامل یک سیستم پایه است که این سیستم از گرافیت و فناوری مورد استفاده در ساخت راکت های تنیس و چوب گلف،ساخته شده است.سیستم پایه دارای 5.3 متر طول و 2.9 متر عرض و114 کیلوگرم وزن است.لوله ای که ابزارهای اپتیکی و علمی را نگهداری می کند از آلومینیوم ساخته شده که با لایه های عایقی بسیاری پوشانده شده است.این عایق ها تلسکوپ را از تغییرات ناگهانی حرارت بین نور خورشید و سایه زمین محافظت می کند.       

محدودیت ها
تلسکوپ فضایی هابل با وجود کارایی ها و امکاناتی که دارد،شامل یک سری محدودیت ها هم می شود.به عنوان مثال HST نمی تواند خورشید را به خاطر نور و گرمای زیاد آن که موجب از کار افتادن ابزارهای حساس آن می شود رصد کند.به همین دلیل تلسکوپ همیشه از نشانه روی به سوی خورشید دوری می کند.به همین دلیل قادر نیست که سیارات عطارد و ناهید را هم به خاطر فاصله ی نزدیک آنها به خورشید رصد کند.ستارگان اصلی آسمان شب هم به خاطر روشنایی زیاد آنها برای بعضی ابزارهای تلسکوپ قابل رصد نیستند.محدودیت قدر قابل دید، توسط نوع ابزاری که مورد استفاده قرار می گیرد،تغییر می کند.علاوه بر روشنایی اجرام،چرخش مداری تلسکوپ هم آنچه را که می توان دید،محدود می کند.بعضی اوقات خود زمین مانع دیدن اهداف در طول چرخش مداری تلسکوپ می شود و این مسئله هم زمان صرف شده برای رصد یک جرم را محدود می کند.تلسکوپ از درون بخشی از کمربندهای تشعشعی وان آلن -جایی که ذرات پر انرژی به جا مانده از باد های خورشیدی که توسط میدان مغناطیسی زمین گیر افتاده اند،قرار دارد - عبور می کند.این رویارویی ها باعث تشعشع های زیادی می شود که موجب تداخل در جوینده های ابزار های علمی تلسکوپ می شود،بنابراین در طول این دوره هیچ رصدی انجام نخواهد شد.


با وجود عیب ها و کاستی هایی که در دوران اولیه ی پرتاب این تلسکوپ به وجود آمد،تلسکوپ فضایی هابل ماموریتش را به خوبی انجام داد و داده های علمی و تصاویر زیبای بسیاری را ارائه کرد.

عصر تلسکوپ های فضایی باHST تلسکوپ فضایی هابل،که انقلابی در علم اختر شناسی به وجود آورد شروع شد.موفقیت چشم گیر هابل این سوال را در ذهن ما پرورش می دهد که تلسکوپ های بعدی چگونه خواهند بود.در واقع تلسکوپ هابل با آینه ی 2.4 متری اش در برابر تلسکوپ بازتابی 10 متری کک در موناکی هاوایی ابزاری بسیار کوچک به شمار می آید.تلاش هایی که در ساخت نسل جدید تلسکوپ هایی با قطر دهانه ی بزرگتر صورت می گیرد،آینده ی تلسکوپ های فضایی را روشنتر و دید ما را از جهان ژرف تر خواهد ساخت.
منبع howstuffworks.com

نقدی بر روش رویش مو PRP در ایران

آیا PRP همان غول چراغ جادو است ؟

از میان خیل تکنولوژی و روش های زیبایی که روزانه از رسانه های داخلی و خارجی تبلیغ می شود ، تنها تعداد اندکی واقعیت و توانایی بالقوه ی انجام ادعاهای صورت گرفته را دارند و گذر زمان بهترین بوته ی آزمایش برای موثر یا بی اثر بودن یک روش است. سوی دیگر سکه هم آنست که در بسیاری از موارد دلیل روی گردان شدن جامعه از یک روش زیبایی ،نه عدم وجود پتانسیل در آن روش بلکه تبلیغات اغراق آمیزی است که در مورد آن روش انجام می شود و باعث می شود که روشی که توانایی بالقوه ی کمک در بسیاری از موارد را دارد ، چنان توسط جامعه پس زده شود که باعث تاسف امثال بنده شود. البته در این موضوع نقش همکاران اینجانب و تبلیغات غلط را نبایستی نادیده انگاشت .

تاکنون روشهای متعددی برای جوانسازی ارائه شده از جمله لیزرها،میکرونیدلینگ ، دستگاههای IPL و… که با تحریک کلاژن سازی و بهبود گردش خون پوستی عمل می کنند و از طرفی پر کردن و نگهداری حجم صورت با کمک فیلرها یا پرکننده های مصنوعی یا خودی مثل تزریق چربی انجام گرفته است. ولی روشهای مذکور بخصوص در مورد جوانسازی ناحیه دور چشم از جمله تیرگی دور چشم و … تاثیر محدودی داشته اند.
کاربرد پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) در جوانسازی پوست یک استراتژی درمانی نوین می باشد که بر اساس فاکتورهای رشد خودی پایه ریزی شده است.

اما این روزها تبلیغات اغراق آمیز راجع به مزوتراپی و از آن مهمتر استفاده از پلاکت حاوی پلاکت تغلیظ شده ( PRP (Platelet Rich Plasma بی وقفه منتشر می شوند، این تبلیغات نگرانی ایجاد مشکل دوباره در مورد یک روش مفید و موثر زیبایی را به وجود می آورند، زیرا چنان تاثیرات مبالغه آمیز ( همانند غول چراغ جادو ) به PRP نسبت داده می شود که مطمئنا توقعی که در بیماران به وجود می آید ، اصلا با واقعیت این روش منطبق نیست و ظرف همین مدت کوتاه به تدریج بیماران ناراضی و رویگردان از این روش را می توان دید.

پلاکت ها اجسام کروی یا بیضوی شکل کوچکی هستند که طول عمر بسیار کمی در حد چند روز دارند و از قطعه قطعه شدن سیتوپلاسم سلولهای بزرگی به نام مگاکاریوسیت در مغز استخوان حاصل می شوند و بعد از آن به هیچ رده سلولی دیگری تمایز نمی یابند و به لحاظ اینکه فاقد هسته هستند جزء تشکیلات غیر سلولی به حساب می آیند و سلول نامیده نمی شوند. بنابراین نمی تواند سلول بنیادی محسوب شود.پلاکتها بشدت در مقابل ضربات کوچک آسیب پذیر میباشند.
بر خلاف تصور، کاربرد PRP به هیچ وجه تازه نیست و سالهاست که به اشکال مختلف به کار می رود ، کاربرد PRP بصورت تجربی از سال ۱۹۹۰ آغاز شد و در رشته های مختلف پزشکی مثل جراحی فک و صورت ، جراحی زیبایی، جراحی قلب، ارتوپدی، گوش- حلق و بینی ، سوختگی ها و درمان زخم های مزمن به کار رفت . اما استفاده از PRP برای زیبایی و جوانسازی کاربرد نوینی است زیرا به غلظتهای بالاتری از پلاکت نیاز داشت که از نظر تکنولوژیک امکانپذیر نبود لذا آخرین کاربرد PRP کاربرد زیبایی آن در بهبود پوست آسیب دیده و پیر می باشد.

در واقع تغلیظ اتولوگ پلاکت در حجم کوچکی از پلاسما است و باید ۲ شرط اساسی را داشته باشد تا آنرا پی آر پی بنامیم.

۱.اگر بطور معمول و متوسط پلاکت نرمال خون ۲۰۰٫۰۰۰ عدد در میکرولیتر است، در پی آر پی این تعداد باید حداقل به ۶۰۰٫۰۰۰ و حداکثر یک میلیون عدد برسد ،بدیهی است که مقادیر بالاتر هم مناسب نیستند.

۲. از آنجاییکه پلاکتها طول عمر کوتاهی در حد چند روز دارند و باید پلاکتهای بدست آمده زنده و دیواره های آنها کاملا سالم باشند که بتوانند تا آخرین روز عمرشان فاکتورهای رشد را ترشح کنند اما این شاخص در کیت های لوله ای بدلیل آسیب به دیواره پلاکت حین سانتریفوژ بدست نمی آید.

نکته مهم :

” اگر شروط فوق محقق نشوند به آن پلاسما پی آر پی اطلاق نخواهد شد و خواص پی آر پی را ندارد. “

اما تهیه PRP وابستگی زیادی به نوع کیت ندارد و کیتهای لوله ای و آمریکایی و … بیشتر دروغ هستند و مهمترین موضوع دانش پزشک برای جداسازی و تحقق شروط تعریف PRP میباشد.

فاکتورهای رشد آزاد شده از پلاکت به عنوان محرک شیمیایی سلولهای بنیادی فیبروبلاست عمل می کند و آنها را وادار به تکثیر می کند. فیبروبلاستها با تولید کلاژن، الاستین و گلیکوز آمینوگلیکان عملکرد خود را تکمیل می کنند و این روند برای تکمیل شدن به حدود ۳۰۰ روز زمان احتیاج دارد. بنابراین اثرات سودمند PRP به خوبی تا یکسال باقی خواهد ماند.

پلاکت وقتی خارج از خون و بافت قرار می گیرد، بوسیله مواد شیمیایی متفاوتی فعال می شود و فاکتورهای رشد از خود آزاد می کند که باعث جذب سلولهای بنیادی به محل آسیب می شود. این فاکتورهای رشد باعث تقسیم و تمایز بیشتر سلولهای بنیادی به سمت تولید کراتینوسیتها، فیبروبلاستها و پیش سازهای سلول چربی می شود.
نتیجه این عمل ساخت عروق جدید، کلاژن، الاستین و ماتریکس خارج سلولی است. PRP موجب ضخامت بهتر پوست و الاستیته و اثر پرکنندگی متوسط در تزریق داخل و زیر درم دارد و یک راه مطمئن و طولانی مدت جهت جوانسازی پوست را فراهم می کند.

البته PRP یک فیلر نیست و باید توجه داشت که مکانیسم اثر PRP وادار ساختن بدن به بافت سازی است و این روند نیاز به زمان داردو لذا هیچگاه سرعت و توان پر کنندگی PRP به اندازه ی فیلرها( ژل ها ) نیست و بطور متوسط پس از چند هفته شروع می شود.

و اما گزارشات و مقالات مختلفی در ارتباط با کاربرد و اثر بخشی PRP وجود دارد. بعضی مطالعات کاربرد PRP را از نمونه های حیوانی دریافت کرده اند. موفقیت این روش به میزان زیادی بستگی به شیوه تهیه PRP و دانش پزشک دارد. سانتریفوژ مورد استفاده بایستی استریل باشد و پروسه تولید باید بایستی استریل باشد و به شیوه ای عمل شود که هیچ آسیبی به پلاکتها نرسد و در صورتیکه بدرستی انجام نشود، نتایج مطلوبی را به دنبال نخواهد داشت.( که متاسفانه این اتفاق براحتی رخ خواهد داد )

نتایج مطالعه توسط دکتر ردالی Redaelli در مورد اثر بخشی PRP :

اثر متوسط : % ۳۰
اثر خوب: % ۶۰
اثر خیلی خوب: % ۴
عدم تاثیر : % ۶
لذا PRP در زیبایی نوین و موثر است، اما نباید آنرا به عنوان یک روش بدون شکست و به گونه ای اغراق آمیز تصور کرد و بخشی از اقدامات جوانسازی میباشد نه همه آن !!!!!!!!!!!!

بهبود قابل توجه در ۸-۴ ماه اتفاق می افتد. این بهبود در افراد مختلف و برای هر مورد درمانی میزان موفقیت متفاوت است و به هیچ عنوان یک روش ۱۰۰% نیست.باید بدانیم که این روش نقش مواد پرکننده یا FILLER را ندارد اما یک روش بیولوژیک درمان سلولی است.
بدلیل اینکهPRP از خود شخص گرفته می شود، شانس انتقال بیماریهایی مثل HIV و هپاتیت را ندارد.

اگر چه تاکنون مطالعات کلینیکی زیادی در مورد کاربرد آن در جوانسازی پوست چاپ نشده است، ولیکن این روش در پیشگیری از پیری پوست و جوانسازی پوست، بهبود تون پوست و الاستیته در افراد مسن تر، بهبود پیری ناحیه دکولته، پشت دست و گردن،و بهبود وضعیت دور چشم بخصوص کبودی دور چشم قابل استفاده است.
البته بیماران با اختلالات پلاکتی، عفونت در محل مورد نظر، بیماریهای تب دار، بیماریهای کبدی مزمن، درمان با داروهای ضد انعقادی مجاز به دریافت این روش نیستند.
در هر حال محرض است که تزریق PRP، همان تزریق سلولهای بنیادی نیست و تزریق سلولهای فیبروبلاست که در واقع سلولهای بنیادی تک توان پوستی هستند و در جوانسازی پوست استفاده می شوند صرفا در مراکز تحقیقاتی دانشگاهی معتبر و با تجهیزات استاندارد و پیشرفته انجام می شود.
کاربرد PRP در درمان طاسی ایده ای نو محسوب می شود و اثر بخشی ان در افراد مختلف یکسان نیست و تا حدود زیادی به دانش پزشک و امکانات جانبی وابسته است اما بیماران نباید از آن انتظار معجزه را داشته باشند .

قطعا این روش با تزریق سلولهای بنیادی فولیکول مو که تنها در مراکز معتبر و برجسته دنیا و فقط در فاز حیوانی در حا ل انجام است کاملا متفاوت است. در حالیکه متاسفانه تعدادی از مراکز از عبارت سلولهای بنیادی جهت عوام فریبی استفاده می کنند. بیماران محترم باید توجه کنند که فریب این عبارات را نخورند و کاری نکنند که بدنبال آن پشیمانی همراه باشد.

سنگ کیسه صفرا چیست

سنگ های کیسه صفرا (Gallstones) ته مانده سخت شده مایعات دستگاه گوارش بوده که در کیسه صفرا شکل می گیرند. کیسه صفرا اندامی کوچک و گلابی شکل در سمت راست شکم و زیر کبد می باشد. کیسه صفرا حاوی مایعی گوارشی بوده که به آن صفرا، زرداب و یا زهره گفته می شود و کیسه صفرا آنرا به روده کوچک ترشح می کند.

سنگ های کیسه صفرا در اندازه ها مختلفی موجوداند و می توانند به کوچکی یک شن و یا به بزرگی یک توپ گلف باشند. بعضی از افراد فقط یک سنگ کیسه صفرا در کیسه صفرایشان داشته درحالیکه بعضی ها ممکن است چند سنگ داشته باشند.

علایم سنگ کیسه صفرا

سنگ های کیسه صفرا ممکن است هیچ نشانه ای از خود نشان ندهند. ار سنگ کیسه صفرا در یک مجرا قرار گرفته و باعث گرفتگی شود، علایم و نشانه های آن شامل:

• درد ناگهانی، سریع و تشدید شونده در سمت راست و بالای شکم
• درد ناگهانی، سریع و تشدید شونده در مرکز شکم و دقیقا زیر استخوان سینه
• درد بین تیغه های شانه
• درد در شانه سمت راست
• زردشدن صورت و سفیدی چشم ها
• تب

ممکن است دردهای سنگ کیسه صفرا بین چند دقیقه تا چندین ساعت طول بکشید. اگر دچار هریک از علایم سنگ کیسه صفرا شدید به پزشکتان مراجعه نمایید.

دلایل بوجود آمدن سنگ کیسه صفرا

دلیل بوجود آمدن سنگ کیسه صفرا دقیقا معلوم نیست، اما پزشکان معتقداند:

• کلسترول زیاد درون صفرا - به طور معمول صفرای شما حاوی مقادیر موردنیاز برای مواد شیمیایی برای حل کردن کلسترول ترشح شده از کبد شما دارد. اما اگر کبد شما چربی بیشتر از آنچه صفرای شما بتواند حل کند ترشح نماید، کلسترول اضافی ممکن است تشکیل کریستال و در نتیجه سنگ دهد.
• بیلی روبین زیاد درون صفرا – بیلی روبین ماده ای شیمیایی بوده و زمانیکه بدن شما سلول های قرمز را حل می کند، ترشح می شود. بعضی از مشکلات و بیماری ها باعث ترشح میزان زیاد بیلی روبین شده و درنتیجه بیلی روبین زیادی تشکیل سنگ کیسه صفرا می دهد.
• کیسه صفرای شما بدرستی تخلیه نشود – اگر کیسه صفرای شما کاملا خالی نشود، صفرا غلیظ شده و شروع به تشکیل سنگ می نماید.
• کاهش وزن سریع – این نوع کاهش وزن که درنتیجه یک رژیم غذایی کم کالری و یا بعد از جراحی های چاقی رخ می دهد، نیز می تواند باعث ایجاد سنگ کیسه صفرا بشود.

انواع سنگ های کیسه صفرا

سنگهایی که می توانند در کیسه صفرا تشکیل شوند، شامل:

• سنگ های کلسترولی - این نوع سنگ ها متداول ترین سنگهایی هستند که در کیسه صفرا تشکیل شده و بیشتر مواد تشکیل دهنده آنها کلسترول می باشد.
• سنگ های رنگ دانه ای – این نوع سنگ ها برنگ قهوه ای تیره و یا سیاه بوده و بیشتر مواد تشکیل دهنده آنها بیلی روبین می باشد.

عوامل تشدید کننده

عواملیکه باعث تشدید خطر ایجاد سنگ کیسه صفرا می شوند، شامل:

• زن بودن
• سن بالای 60 سال
• چاقی و یا اضافه وزن
• باردار بودن
• رژیم غذایی پرچربی
• رژیم غذایی پرکلسترول
• رژیم غذایی کم فیبر
• سابقه خانوادگی ابتلا به سنگ کیسه صفرا
• ابتلا به دیابت
• کاهش وزن سریع
• استفاده از داروهای کاهش کلسترول
• مصرف داروهایی که حاوی استروژن هستند

درمان سنگ کیسه صفرا

سنگ های کیسه صفرایی که علامتی از خود نشان نمی دهند و موقع سی تی اسکن برای سایر بیماری ها کشف می شوند عموما نیازی به درمان ندارند. برای سایر سنگ ها درمان ها شامل:

• جراحی برای برداشتن کیسه صفرا (کوله سیستکتومی)

پزشکتان از این جراحی برای برداشت کل کیسه صفرا استفاده می کند چراکه سنگ کیسه صفرا معمولا بازگشت کننده می باشد. زمانیکه کیسه صفرای شما برداشته شود مشکلی در زندگی عادی شما ایجاد نشده و فقط ممکن است دچار اسهال شده که این بیماری هم ممکن است دائمی نباشد.

• درمان دارویی برای حل کردن کیسه صفرا

بعضی از داروهای نیز ممکن است به حل شدن کیسه صفرا کمک نمایند. البته برای تاثیر این داروها زمان زیادی از چندماه تا 2 سال وقت لازم است و معمولا زمانی انجام می شود که فرد شرایط جراحی نداشته باشد.

همچنین بسته به نظر پزشک از لاپاروسکوپی هم برای حل کردن و برداشتن سنگ ها استفاده می شود.

پیشگیری از سنگ کیسه صفرا

با رعایت موارد زیر خطر ایجاد سنگ در کیسه صفرا در شما کاهش می یابد:

• وعده های غذایی را رد نکنید - رد کردن وعده های غذایی و اجتناب از غذا خوردن خطر ایجاد سنگ کیسه صفرا را افزایش می دهد.
• کاهش وزن آرام - اگر لازم است وزن کم کنید، آرام این کار را انجام دهید. کم کردن نیم تا یک کیلوگرم در هفته میزان مناسبی می باشد.
• وزن مناسبی حفظ نمایید - چاقی و اضافه وزن باعث افزایش خطر سنگ کیسه صفرا می شود. سعی کنید با کاهش کالری مصرفی و ورزش کردن به تناسب اندام برسید و بعد از رسیدن به تناسب اندام با رژیم غذایی سالم و ورزش منظم تناسب اندام و سلامتی خود را حفظ نمایید

چرا بدون کیسه صفرا می توان زندگی کرد؟

کیسه صفرای شما کجا واقع شده است؟
زمانی که کیسه صفرای شما شروع به درد کند ،شما بلافاصله می فهمید که جای آن کجاست.

توماس راگولاــMD,PHD ــ جراح ارشد در انستیتوی اضافه وزن و سوخت و ساز(Bariatric and Metabolic ) کلینیک کلیولند در اوهایو میگوید: "کیسه صفرا در ناحیه یک چهارم بالایی سمت راست شکم قرار دارد".

دکتر راگولا اضافه می کند :"اگر مشکلی وجود داشته باشد، به طور معمول بیمار از درد در این ناحیه شکایت می کند-درست زیر دنده ها- بعضی بیماران تهوع هم دارند.

کیسه صفرا به کبد وصل است ، تقریباّ چهار اینچ (حدود 10cm)اندازه دارد و کشیده یا به شکل گلابی می باشد.

کیسه صفرای شما چه کاری انجام میدهد؟
عملکرد اصلی کیسه صفرا، ذخیره صفرا است که به تجزیه و هضم چربی هایی که می خورید ، کمک می کند.
راگولا میگوید:" کیسه صفرا بخشی از سیستم صفراوی است که به عنوان منبع ذخیره صفرا عمل میکند.کیسه صفرا ،صفرا تولید نمی کند بلکه صفرایی که در حال حاضر توسط بدن استفاده نمی شود را ذخیره می کند".
او می گوید:" کبد صفرا را تولید می کند که از کانالهای صفراوی به کیسه صفرا جاری می شود.بعد از یک وعده غذایی،زمانی که روده کوچک هورمون کوله سیستوکینین را ترشح می کند ،صفرا از کیسه صفرا، آزاد می شود.سپس صفرا به درون روده کوچک جریان می یابد وبه تجزیه چربی ها کمک می کند".ــ برای مثال چیزبرگر بزرگی را که هم اکنون خورده اید.

چرا بدون کیسه صفرا می توان زندگی کرد؟
برای درمان بعضی از بیماری های کیسه صفرا، گاهی اوقات باید با جراحی آن را خارج کرد - اما جای نگرانی نیست - کیسه صفرا عضوی است که بدن می تواند بدون آن زنده بماند.
دکتر راگولا می گوید: "افرادی که تحت عمل جراحی برداشتن کیسه صفرا قرارمی گیرند بندرت مشکلی در رابطه با عملکرد سیستم صفراوی ، دارند".
بدن می تواند از عهده ذخیره سازی صفرای اضافی، برآید واز مجاری صفراوی، برای ذخیره صفرای اضافی، استفاده کند.

راگولا ذکر می کند:"گاهی اوقات ممکن است بعد از جراحی ، مجاری صفراوی کمی متورم شوند که معمولاَ موجب نگرانی زیادی نمی گردد".

چه چیزی ممکن است باعث اشکال در کیسه صفرا شود؟
مهمترین مشکل رایج در کیسه صفرا، سنگهای کیسه صفرا هستند ــ سنگهای کوچکی که از صفرای سفت و سخت شده و کلسترول تشکیل می شوند.

سنگهای کیسه صفرا می توانند مانع خروج صفرا از کیسه صفرا، شوند و مشکلات زیر را بوجود آورند:
- درد شدید بویژه بعد از خوردن غذاهای چرب و خیلی چرب

- یرقان (زرد شدن پوست و چشمها)

- التهاب و تحریک پذیری دیواره های کیسه صفرا

مشکلات دیگری هم ممکن است در کیسه صفرا دیده شود که بسیار نادرند ، از جمله :
- سرطان کیسه صفرا

- سوراخ شدن کیسه صفرا(پاره شدن یا شکاف)

- قانقاریا(سیاه شدن و از بین رفتن نسج کیسه صفرا) در صورتی که خون به میزان کافی به کیسه صفرا نرسد.

- التهاب پانکراس(لوزالمعده) ،در صورت حرکت سنگ های صفراوی از کیسه صفرا وبستن راه مجاری پانکراس توسط این سنگ ها.
گاهی ، مشکلات کیسه صفرا مانند سنگ های صفراوی ،ممکن است هرگز ایجاد درد نکنند. اما این به معنی نبودن اشکال در آن نیست. اگر شما دردی در ناحیه بالای سمت راست شکم، احساس میکنید،بویژه بعد از خوردن غذاهای خیلی چرب،به پزشک مراجعه کنید ومراقب مشکلات کیسه صفرای خود باشید.