در گفتگو با دکتربهتاش، ارتوپد و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران کوشیده‌ایم پاسخی برای این سوالات بیابیم.
آقای دکتر! تقریبا همه ما، مورمور شدن و خواب رفتن دست را تجربه کرده ایم، اما گاهی اوقات در بعضی افراد، این مشکل شدید می شود. چرا؟
افرادی که همیشه از خواب‌رفتگی یا مورمور شدن دست می‌نالند، نیاز به بررسی بیشتری دارند. شاید به نوعی دچار آسیب شبکه عصبی بازویی شده باشند؛ مثلا این افراد دچار ضعف، خواب‌رفتگی و مورمور شدن در یک دست و بازو میشوند. این درد، در اثر آسیب کتف یا ناحیه زیر بغل به وجود می آید که بر شبکه عصبی، موسوم به کلاف بازویی تاثیر منفی می‌گذارد.
گاهی اوقات بیماران از خواب‌رفتگی و مورمور شدن شبانه می‌نالند و می‌گویند تا بالای بازوی‌شان تیر می‌کشد.
بله، چنین موردی که اشاره کردید اگر شست، انگشت سبابه و انگشت وسطی را درگیر کند، یا اینکه فرد دچار ضعف عضلانی شود، مطرح‌کننده اختلالی موسوم به “نشانگان تونل مچ” است.
اختلال تونل مچ چطور بروز میکند؟
همان‌طور که می‌دانید داخل مچ انسان یک مسیر عبوری برای وترها و عصب مدیان وجود دارد. التهاب یا تورم بافت‌های داخل تونل میتواند عصب مدیان را تحت فشار قرار دهد.عصب مدیان مسوول حس لامسه در انگشت شست، انگشت اشاره، انگشت میانی و قسمتی از انگشت حلقه‌ای است. تحت فشار قرار گرفتن این عصب موجب تولید بی‌حسی و درد خاصی میشود که تحت عنوان “نشانگان تونل کارپال” شناخته میشود.بسیاری اوقات، این نشانگان در هر دو مچ دست پدید می‌آید.
چه عواملی ما را مستعد این اختلال میکند؟
اگر چه نشانگان تونل کارپال اغلب بدون علت خاصی اتفاق می افتد، اما تعدادی از عوامل می‌توانند شما را مستعد ابتلا به این بیماری کنند. این عوامل شامل التهاب مفصل، چاقی، سیگار کشیدن، بارداری و داشتن مشاغلی خاص است که دارای حرکات مکرر و قوی دست هستند؛ مثلا نشانگان تونل کارپال در افراد قالیباف، تایپیست، قصاب، پیانیست و مکانیک بیشتر است و به ندرت افرادی را که به طور تفریحی گلف، دوچرخه‌سواری یا قایق‌سواری انجام می‌دهند، نیز گرفتار می سازد.
عامل اصلی بروز این مشکل، انجام فعالیت‌های تکراری و با نیروی زاید، در حالی که مچ دست خم است، می‌باشد. البته نشانگان تونل کارپال میتواند در بعضی اختلالات غدد درون‌ریز نظیر دیابت، اکرومگالی و ندرتا کم‌کاری تیرویید و آرتریت روماتویید نیز دیده شود.به طور کلی زنانی که به میانسالی نزدیک میشوند، بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال قرار دارند.
خواهیم به موارد دیگری از همین قبیل اشاره کنیم، از چه مشکلاتی باید نام ببریم؟
آسیب اعصاب محیطی از دیگر اختلالاتی است که میتواند باعث احساس مورمور شدن در دست‌ها و پاها شود.همچنین این احساس میتواند با کرختی در همین نواحی و ضعف و درد عضلانی دست و پا نیز همراه باشد. همان‌طور که می‌دانید اعصاب محیطی امکان برقراری ارتباط میان مغز، اعضای بدن، عروق خونی، عضلات و پوست را فراهم می‌سازند. فرامین مغزی از طریق اعصاب حرکتی منتقل میشوند و اطلاعات دریافتی توسط بدن از راه اعصاب حسی به مغز مخابره میشوند.آسیب یک عصب محیطی میتواند ارتباط بین مغز و ناحیه تحت پوشش آن عصب را قطع کند.
این اتفاق توانایی شما در حرکت عضلات یا درک طبیعی حواس یا هر دو را در منطقه آسیب‌دیده، دچار اختلال خواهد کرد.آسیب عصبی میتواند به بروز نوعی احساس مورمور شدن، سوزش و سایر احساسات دردناک در منطقه ی درگیر منجر شود.
آیا این موضوع همان نوروپاتی محیطی نیست؟
چرا، دقیقا همان است.
علت این نوروپاتی‌ها چیست؟
نوروپاتی‌های محیطی علل بی‌شماری دارند. از جمله ی این علل میتوان به سوانح، اعمال فشار بر عصب و آسیب عصبی ناشی از یک بیماری خودایمنی مثل لوپوس و روماتیسم مفصلی اشاره کرد. البته برخی از بیماری‌های کبدی، کلیوی و تیروئید هم می‌توانند به اعصاب محیطی آسیب برسانند.
بسیاری از بیماران دیابتی نیز از گزگز شدن دست و پا می‌نالند. دلیل آن چیست؟
شایعترین علل، نوروپاتی محیطی ناشی از دیابت است. علایم و نشانه‌های نوروپاتی محیطی ممکن است سال‌ها پس از ابتلا به بیماری ظاهر شوند. اگر دیابت شما به خوبی کنترل نشده باشد، احتمال بروز زودرس علایم و نشانه‌های عصبی وجود دارد.
نکته دیگری باقی مانده است که بخواهید درباره آن توضیح بدهید؟
بله؛ در میان افراد معتاد به الکل، رژیم ناکافی به ویژه کمبود ویتامین تیامین (B1) میتواند با بروز نوروپاتی در ارتباط باشد. کم‌خونی هم ممکن است روی دهد و شانس ابتلا به نوروپاتی محیطی را افزایش دهد. اغلب کم‌خونی‌ها در اثر کمبود ویتامین B12 رخ می‌دهند.
علایم و نشانه‌های نوروپاتی محیطی معمولا طی چند ماه پیشرفت می‌کنند، ولی در برخی از موارد مثل مسمومیت با آرسنیک ممکن است فورا بروز کنند. احساس مورمور شدن معمولا در انگشتان پا یا نرمه پاها شروع و به سمت بالای بدن گسترش می‌یابد. گاهی این احساس در دست‌ها آغاز و به سمت بازوها کشیده میشود. نوعی احساس کرختی نیز به همین شیوه ممکن است ایجاد شود. پوست شما ممکن است حساس شود و حتی لمس آرام آن هم دردناک گردد. در برخی از نوروپاتی‌های محیطی ممکن است ضعف عضلانی زودتر یا به شکلی محسوس‌تر از علایم و نشانه‌های حسی بروز کند.
خیلی اوقات برخی افراد که سکته مغزی را تجربه کرده‌اند، دچار مشکلاتی از این دست میشوند. چرا؟
ضعف عضلانی یا مورمور شدن یک بازو یا دست از مشخصه‌های سکته مغزی است و معمولا با نشانه‌های دیگری همچون خواب‌رفتگی و ضعف عضلات صورت یا یک پا همراه است. در صورت بروز چنین علامتی، بلافاصله به نزدیک‌ترین درمانگاه یا بیمارستان مراجعه کنید.
مشکلات ناحیه گردن هم باعث بی‌حسی و مورمور شدن دست میشود؟
بله. فشردگی یا آسیب یکی از اعصاب در گردن میتواند به خواب‌رفتن و مورمور شدن منجر گردد که ممکن است به کتف، بازو، دست و انگشتان تیر بکشد.اگر مورد دیگری هم وجود دارد که باعث خواب رفتن یا مورمور شدن دست و بازو می شود، بگویید.
گاهی اوقات اختلال عملکرد عصب اولنار (عصب اولنار شامل الیاف حرکتی و حسی است که مسیر خود را در تنه تحتانی و طناب داخلی شبکه بازویی طی می کند) نیز میتواند چنین مشکلاتی به وجود آورد.
آسیب عصب اولنار در ناحیه آرنج باعث مورمور شدن و خواب‌رفتن ناحیه آرنج تا انگشت کوچک و قسمتی از انگشت حلقه میشود. ضربه زدن به این ناحیه، نوعی درد و احساس سوزن شدن ایجاد میکند. ممکن است بیمار دچار ضعف عضلات دست هم شود.
منبع:http://www.hidoctor.ir
12 علت خواب رفتن دست و پا
هنگام خواب شاید احساس کنید که دست های شما سوزن سوزن و بی حس می شود و بعد از بیدار شدن حتی ممکن است نتوانید به راحتی دست خود را مشت یا باز کنید. بیشتر این علایم به سرعت رفع می شود. برای رفع این حالت، به آرامی دست را باز و بسته کنید.
در این مطلب 12 علت خواب رفتن دست ها و پاها را بیان می کنیم.
1- گردش خون ضعیف
شایع ترین علت خواب رفتن دست ها و پاها در خواب، کاهش جریان خون در دست ها و پاها است که با تغییر دادن حالت خواب می توانید آن را رفع کنید.
2- دیابت
خواب رفتن دست و پا حتی هنگام بیداری ممکن است نشانه دیابت باشد.مهم ترین و شایع ترین بیماری مربوط به اعصاب محیطی، دیابت است که در تغذیه اعصاب اختلال ایجاد می کند و از آنجا که هر چه طول اعصاب بیشتر باشد تغذیه آن ها بیشتر با مشکل مواجه می شود، اعصاب پاها آسیب پذیرترند و خواب رفتگی پاها در دیابت بیشتر مشاهده می شود. علاوه بر خواب رفتن دست و پا، در بیماران دیابتی، انواع اختلالات حسی از جمله کرختی، بی حسی، سوزن سوزن شدن و گزگز کردن دست و پا نیز مشاهده می شود.
3- سندروم تونل کارپل
بیماری سندرم تونل مچ دست نیز با خواب رفتن دست ها خود را نشان می دهد، به گونه ای که ممکن است فرد، شب ها به دفعات با حالت خواب رفتگی دست از خواب بیدار شود. این بیماری زمانی به وجود می آید که عصبی که از مچ دست وارد پنجه و نوک انگشتان می شود، بر اثر کار زیاد یا عوامل دیگری نظیر کم کاری تیروئید، حاملگی و دیابت آسیب می بیند و آن منطقه بدون اینکه بیمار فعالیت خاصی داشته باشد، با یک مختصر فعالیت به خواب می رود.
4- آرتریت
بیماری آرتریت باعث التهاب و درد مفاصل بدن می شود. این بیماری باعث تحریک و آسیب اعصاب در ناحیه مفاصل نیز می شود.
5- عمل جراحی دست
این حالت باعث تحریک یا آسیب عصب می شود.
6- بیماری گیلن باره
بیماری گیلن باره نیز با علائم خواب رفتن دست و پا، کرختی و بی حسی آغاز می شود که ممکن است این علائم با معاینه پزشک در بیمار تشخیص داده نشود. اما در هر صورت خود بیمار از حالت های اختلال حسی در اندام های خود آگاه است.
7- مسمومیت دارویی
مسمومیت های دارویی نیز ممکن است باعث مسمومیت اعصاب محیطی شود که از میان این داروها، داروهای شیمی درمانی که به اعصاب سلول های محیطی بیماران سرطانی آسیب می زنند، شایع تر است.
8- مسمومیت با فلزات سنگین
خوردن یا تنفس فلزات سنگین مثل جیوه، سرب، تالیوم و آرسینک نیز باعث خواب رفتن دست و پا می شود. وقتی که دماسنج یا لامپ کم مصرف یا مهتابی در فضای اتاق شکسته شود، بر اثر تصعید جیوه فرد دچار مسمومیت می شود.
9- مسمومیت ویتامینی
اگرچه گروه ویتامین های B بی ضرر هستند، اما استفاده بیش از اندازه ویتامین B6 می تواند مسمومیت ایجاد کند که این مسمومیت خود را به صورت بی حسی دست و پا نشان می دهد.برای جلوگیری از خواب رفتن دست هنگام خواب، آن را زیر بالش یا سرتان قرار ندهید.
10- بیماری ام اس
بیماری های عصب مرکزی نخاع هم می توانند کرختی و بی حسی دست و پا را ایجاد کنند، مثلا بیماری ام اس نیز همین علائم را دارد.
11- سکته مغزی
سکته های مغزی نیز به علت ایجاد اختلال در اعصاب، بی حسی ایجاد کرده و بر اثر آن دست و پا خواب می رود.
12- تغییرات فشار خون
فشار خون ارتباط مستقیمی با بیماری های اعصاب محیطی ندارد، ولی به دلیل اینکه اعصاب محیطی در تنظیم فشار خون و عروق محیطی نقش دارد، ابتلا به بعضی از بیماری های اعصاب محیطی در تنظیم فشار خون مشکل ایجاد کرده و خود را به صورت افت فشار خون نشان می دهد.
منبع:http://www.beytoote.com/health/prevention/cause2-limbs1-asleep.html
خواب رفتن و بیحس شدن و سِر شدن اندام تحتانی معمولا نشانه اختلال در فعالیت اعصاب این ناحیه بوده و شایعترین علت آن فشار به ریشه های عصبی کمر به علت هرنی دیسک بین مهره ای یا تنگی کانال نخاعی است.
در تنگی کانال نخاعی، به علت رشد استخوان های نابجا و زیادی و یا به علت رشد رباط ها در درون کانال استخوانی ستون مهره، جا و فضا برای نخاع و ریشه های عصبی آن کم میشود. به همین علت این اعصاب در ناحیه کمر تحت فشار قرار میگیرند. در هرنی یا فتق دیسک بین مهره ای هم جابجا شدن دیسک موجب فشار به ریشه های عصبی میشود.
فشار به عصب موجب میشود پیام های عصبی در طول آن حرکت نکنند و در واقع این فشار موجب فلج شدن موقت عصب میگردد. پس وقتی ریشه های عصبی در ناحیه کمر فشرده میشوند پیام های حسی نمیتوانند به خوبی در طول عصب منتقل شوند و در نتیجه فرد حس میکند اندام تحتانی وی خواب رفته و سر شده است.
در هنگام ایستادن و راه رفتن گودی کمر و لوردوز بیشتر میشود و همین امر میتواند موجب فشار بیشتر بر روی ریشه های عصبی شده و احساس خواب رفتگی اندام را تشدید کند. با مدتی نشستن، گودی کمر موقتا رفع شده و فشار از روی اعصاب برداشته میشود.
پزشک ارتوپد در بررسی این بیماران از معاینه و تصویربرداری هایی مانند ام آر آی استفاده میکند. بعد از مشخص شدن نوع بیماری درمان لازم برای بیمار صورت میگیرد. در بسیاری از بیماران میتوان با چند روز استراحت و سپس چند ماه انجام نرمش های طبی برای تقویت عضلات کمر و شکم بر این مشکل غلبه کرد. البته بعضی بیماران هم برای درمان نیاز به عمل جراحی خواهند داشت.
منبع:http://www.iranorthoped.ir/fa/news/1184