کوکائین (Cocaine)

اسامی عامیانه : Stardust Flake ،Happy ، Dust Nose Candy  ،Base، Blow ،Toot ،Whith ، Snow Rock  ،Charlie،Coke   مخفف کلمه کوکایین.

شکل ظاهری : کوکائین پودر سفید نرم شفاف کریستالی با طعمی تلخ است که از برگهای خشک شده گیاه کوکا به دست می آید و اغلب با پودر تالک یا ملین ها و شکر مخلوط می شود. با پختن کوکائین همراه با جوش شیرین ماده مخدر دیگری بانام کراک Crack حاصل می گــردد. کراک بسیار اعتیاد آور بوده و به شکل قرصهایی آبنباتی شکل ، حبه های سفید و یا قهوه ای رنگی می باشـد. معمولاً با نشاسته، شکر، ویتامین C، پودر شیر و پودر تالک ترکیب می گردد.

نحوه استعمال : این ماده معمولاً از طریق خوراکی، استنشاق از راه بیـنـی، تزریق و دود کـردن تـوسط پیپ و گاهی هم به طریق پاشیدن روی دستگاه تناسلی مصرف می گردد. جویدن برگها، به کار بردن در غشاء مخاطی دهان و بیس فری Base Free  به سرعت سطح خونی را افزایش می دهد.

از آنجا که کوکائین به صورت پودر می باشد، به منظور افزایش تأثیر بیشتر با کشیدن از راه بینی مورد استفاده قرار می گیرد و به سرعت از طریق غشای بینی جذب بدن می گردد. دود معمولی آن برای انفیه و استنشاق 30 تا 100 میلیگرم است و 10 تا 25 میلیگرم آن برای تزریق استفاده می گردد. تزریق وریدی کوکائین دردناک بوده و اثر آن بسیار زودگذر است و به طور متوسط روزانه 1 تا 5 گرم آن مصرف می‌شود. مصرف کوکائین از طریق انفیه :  مقدار معینی را روی کاغذ ریخته، کاغذ را نزدیک بینی گرفته استشمام می کنند. مصرف بدین گونه به فوریت به فرد حالت افوریا دست می دهد. مصرف مداوم کوکائین به صورت انفیه نتایج زیانبار و وابستگی شدید روانی را  به دنبال دارد پس از مصرف استنشاقی کوکائین با مقادیر کم ابتدا حالت تهوع، اضطراب و خوشحالی به فرد دست خواهد داد که با احساس راحتی و آرامش، افزایش فعالیت و قدرت خلاقیت، پرحرفی و عدم ‌تعادل  همراه است و پس از یک ساعت احساسات مختلف مانند : بدبینی و نفرت جایگزین آن خواهد شد. مصرف به طریق دود کردن اثری بسیار سریع دارد و در فرد یک حالت سرخوشی زیاد و هیجان ایجاد می کند که مدت آن بسیار کوتاه است.

مصرف کننده، کراک را چه به طریق استنشاق یا پاشیدن روی توتون و ماری جوآنا و چه از راه کشیدن با پیپ استعمال کند، دیگر نمی تواند از مصرف آن خودداری کند و باید پی در پی آن را استعمال نماید. اصولاً فردی که کراک مصرف می کند، دیگر بر خود تسلط ندارد و گویا خود را گم کرده است.

اثرات آنی : اثرات کوتاه مدت و آنی کوکائین مشابه آمفتامین است، ولی با مدت زمان کوتاهتر، فرد احساس افزایش انرژی، چابکی و سرخوشی زیاد می کند. مصرف کوتاه مدت کوکائین سبب مهار جذب مجدد دوپامین  می گردد که میزان تمرکز و زمان انتقال دوپامین را افزایش می دهد و مصرف طولانی این ماده سطح خونی دوپامین- سیترونین و نوراپی نفرین را در مغز کاهش می دهد.. از آنجایی که یک محرک می باشد، سبب ایجاد احسـاس نیـرومنـدی و هـوشـیـاری می گـردد، افزایش انرژی و افزایش هوشیاری حسی «جنسی، شنیداری، بصری»، کاهش اشتهاء، کاهش نیاز به خواب، افزایش اعتماد به نفس، هذیانات، افزایش ضربان قلب، فرد حراف و یا کم حرف می شود، سریع و چابک، از مـیـان رفتـن تـمرکـز، افزایش میل جنسی، تنفـس کـم عـمـق و نامـنـظـم، رفـتـار خشونت آمیز، رعشه و تشنج که اثرش بسیار زود ایجاد می گـردد «10 ثـانـیـه پـس از اسـتـعـمـال» و ترشح دوپامین در مغز از جمله اثرات آنی مصرف کوکائین است. « نکته : اثرات به مقدار و میزان استفاده عادتی بستگی دارد».

خطرات : کوکائین با تنگ کردن دیواره رگهای خونی و بالا بردن ضربان قلب می تواند ایجاد علائم قلبی از جمله : ضربان قلب نامنظم، آنژین و سکته خفیف نماید. استنشاق آن از راه بینی سبب آسیب به پره مــیانی بینی شده و در آن ایجاد حفره می نماید. کوکائین آنقدر خطرناک است که با اولین مصرف می تواند به مغز و قلب آسیب جدی برساند و سبب سکته قلبی گـردد. مصرف کوکائین می تواند مشکلات جدی قلبی، عروقی و نورولوژیک را به وجود آورد و سبب بروز مشکلات بطنی شدید مانند درد در ناحیه سینه و مشکلات تنفسی شود و در دراز مـدت نـیـز سـبـب پارانوئید، توهم، خشونت و کاهش وزن گردد. ناخالصی های کوکائین اغلب موجب حساسیت و آلرژی شدید می شود که معمولاً با آب ریزش بینی و بیخوابی شدید همراه است.

استفاده پزشکی : کوکائین به عنوان یک داروی بیحس کننده اثر، قدرت زیادی دارد و از این رو در بیحسیهای موقتی و موضعی از جمله دندان پزشکی به طور وسیعی مورد استفاده قرار می گیرد. گذشته از خاصیت بیحس کنندگی کوکائین، اثر تشدیدی و تهییجی بسیاری بر دستگاه سلسله اعصاب مرکزی دارد و سبب می شود فرد احساس سرخوشی کاذب نسبت به محرکهای محیطی داشته باشد. کلرهیدرات کوکائین دارای اثر بی‌حس کننده موضعی است و از این خاصیت آن برای تسکین درد و بیحس کردن موضع برای عمل جراحی استفاده می‌شود.

تحمل دارویی : تحمل کوتاه مدت به کوکائین با مصرف مکرر آن طی یک یا چند جلسه منفرد به سرعت بروز  می کند و بعد از ماهها استفاده ممکن است تحمل دراز مدت نیز شکل بگیرد، هر چند این امر کمتر و بی ثبات تر پیش می آید.

مدت اثر : آثار مصرف کوکائین بلافاصله بعد از مصرف ظاهر شده و 30 تا 60 دقیقه بعد رفع می گردد. کوکائین حـتی بـا یکـبـار مـصرف وابستگی ایجاد می کند.

 تأثیرات : از جمله تأثیرات کوکائین پس از مصرف می توان به تحریک سیستم اتونوم «تاکی کاردی، اتساع مردمک چشم»، تهوع و استفراغ، علائم روانی «سرخوشی یا بی تفاوتی، اضطرب و عصبانیت»، هذیانهای پارانوئید، توهم شنیداری و بینایی و لامسه «به صورت احساس خزیدن حشرات زیر پوست»، کاهش تمرکز، اسپاسم عضله، افزایش ضربان قلب و نبض و تنفس و درجه حرارت بدن، فشار خون بالا، گشادگی مردمک چشم، تعرق شدید، تحریک و هیجان، بیقراری، لرزش به خصوص در دستها، اختلال در هضم و دستگاه گوارش، گیجی، درد پا و کمر، فشار در قفسه سینه، تیرگی بینایی، تب و لرز، از دست دادن وزن بدن، یبوست، بیخوابی، ضعف جنسی، دپرسیون تنفسی، کم خونی، رنگ پریدگی، اختلالات در هضم و دستگاه گوارشی، سردرد، پریدن عضلات و سفتی آنها، آب ریزش دائمی بینی، ایجاد زخم آماس و جوشهای پوستی به خصوص اطراف مخاط گوش و بینی، زخم مخاط بینی «در مصرف به صورت انفیه»، اضطراب، هذیانهای سوء ظنی، گیجی، اختلالات در درک زمان و مکان، رفتار تهاجمی، تحریک پذیری شدید، افسردگی، پرخاشگری، تمایل به خود کشی، کاهش اشتهاء و گاهی اشتهای کاذب، مشکلات بطنی که پس از گذشت یک ساعت از مصرف کوکائین به وجود می آید شامل : «درد، حالت تهوع، استفراغ و اسهال خونی» می شود و سرانجام می توان به ناراحتی جدی روانی بانام سایکوز و در نهایت تشنج و مرگ اشاره کرد. 

مصرف بیش از اندازه : مقادیر زیاد یا استفاده مکرر از هروئین می تواند حالتی شبیه به شیدایی با قضاوت آسیب دیده، صحبت کردن بی ربط و بی وقفه، بیش فعال و پارانویا ایجاد کند، که ممکن است به خشونت یا سانحه بیانجامد و تهوع، سردرد، عرق سرد و تنفس سریع، نامنظم و سطحی به وجود آورد.

مصرف زیاد کوکائین می تواند قضاوت را مختل نموده و در فرد حالت بزرگ منشی، بیقراری روانی، حرکتی و تهاجمی به وجود آورد. سرخوشی ناشی از مصرف کوکائین به سرعت تبدیل به غمگینی می شود که این مسئله نیاز به مصرف کوکائین را افزایش می دهد و فرد را به سمت مصرف وسواس گونه هدایت می کند. در صورتیکه مقدار مصرفی کوکائین زیاد باشد مراحل ذیل بروز خواهد کرد : مرحله خوشحالی شدید در حدود یک ساعت، مرحله کنفوزیون همراه با توهمات مختلف مانند توهمات بینایی، توهمات شنوایی و توهمات لمسی، مرحله خواب که زمان آن در افراد مختلف متفاوت است.

ترک ‌: کوکائین سبب اعتیاد فیزیولوژیایی مانند آنچه در الکل، آرامبخشها و افیون ها وجود دارد نمی شود.  بنابراین، ترک معمولاً به ناراحتی جسمانی حاد منجر نمی شود.مصرف کوکائین فشار خون را افزایش می دهد و مصرف نکردن آن پس از اعتیاد، باعث کاهش شدید ضربان قلب و فشار خون شده و مشکل تنفسی نیز ایجاد می نماید. علائم و عوارض ترک کوکائین می تواند از چند روز تا 10 هفته ادامه یابد که عبارتند از : افسردگی، تمایل به مصرف مجدد، فقدان لذت و کاهش انرژی. مرحله خاموشی از 3 تا 12 ماه پس از آخرین مصرف بوده که پرخطرترین دوره برای بازگشت بیماری می باشد. علائم ترک کوکائین نسبت به ترک مواد افیونی خفیفتر است و در حالت قطع ماده نیز افسردگی شدید حادث می شود.

کوکائین چیست؟ کوکائین از گیاه کوکا Erythroxyloh  Coca به دست می آید. خانواده کوکا Erythroxylum دارای تانن و کوکائین است، کوکائین آلکالوئید اصلی برگ کوکا است. کوکا بوته‌ای است از جنس آریتروکسیلوم، که دارای برگهای ساده و همیشه سبز است. برگ کوکا دارای دو نوع تانن است و از مدتها پیش در آمریکای جنوبی که مرکز اصلی رویش آن است و بیشتر در نواحی بولیوی و پرو به طور وحشی و خودرو می روئید. بومیان امریکای جنوبی از برگهای مزبور گلوله‌های گرد و کوچکی بانام کوکادا درست می‌کردند که مصرف آن گرسنگی و خستگی را از بین می‌برد.

کوکائین به عنوان ماده مؤثر در سالهای 1860- 1859 میلادی از برگ کوکا مجزا و استحصال شد و جهت بیحسی موضعی و ترک مصرف مورفین از آن استفاده می‌شد، ولی بعدها خواص اعتیادآور آن شناخته شد. کوکائین اثر بیحس کننده موضعی و مخدر است. دارای خاصیت سمپاتومیمتیک «مقلد سمپاتیک» بوده و مانند مهارکننده‌های منوامین اکسید از مانع دگرداسیون کاتکول ‌آمینها عمل می کند. این ماده با افزایش فشار سطحی غشاء سلولی مانع از عبور یون‌های سدیم و پتاسیم شده و مقدار سمی آن 4/1 تا 2 گرم است. کوکائین محلول در چربی است و سریعاً از خون گذشته و نسوج دارای چربی زیاد نظیرCNS  وارد می‌شود. 10 % از آن به شکل اولیه دفع شده و بقیه در کبد متابولیزه می‌شود.کوکائین تندسازی است که باعث افزایش ضربان قلب، فشار خون و حرارت بدن می گردد و اشتهاء را کاهش   می دهد. کوکائین بدن را در حالت فوریت قرار می دهد که بسیار به هجوم آدرنالین در موقعیت فشار روانی شبیه است، این اثر با ترشح مقادیر زیادی از دوپامین در مغز به وجود می آید.

کوکائین بر سه قسمت مغز تأثیر می گذارد : قشر مخ، که حافظه و استدلال را تحت کنترل دارد؛ هیپوتالاموس، که اشتهاء، حرارت بدن، خواب و هیجانهایی مانند : ترس و خشم را منتقل می کند؛ و مخچه که فعالیتهای حرکتی مانند راه رفتن و تعادل را تنظیم می کند. افرادی که به طور منظم از این دارو استفاده می کنند غالباً برای راحت خوابیدن از الکل، مواد مخدر و سایر داروهای خواب آور نیز استفاده می کنند. کوکائین دارای سه خاصیت اصلی است : «بیحس‌کننده‌ ی موضعی،  محرک دستگاه سمپاتیک مرکزی با تحریک نواحی حسی- حرکتی مغز و مقلد سمپاتیک». کوکائین در تماس با اسید نیتریک و محلول الکلیک پتاس بوی تند نعناع متصاعد خواهد کرد. قاچاقچیان کوکائین توانستند پس از مدتها آزمایش و صرف هزینه های هنگفت از ترکیب کوکائین با سدیم هیدروکلراید و چند ماده دیگر، ماده ای تولید کنند که شبیه کوکائین بود، اما بسیار قویتر از آن و نیز بسیار کشنده تر و تشخیص آن در خون بسیار مشکل می باشد؛ این ماده مخدر جدید کراک Crack- Rack نام گرفت.

کراک شکلی از کوکائین است که از یک صخره بلورین به وجود می آید و در اواخر تابستان و اوایل پاییز سال 1985 میلادی به بازار شهر نیویورک عرضه شد. کراک خطرناکترین ماده اعتیاد آوری است که تا کنون به بازار آمده و به حدی وابستگی ایجاد می کند که یکبار مصرف آن، فرد را وابسته می کند. نام این ماده از کراکلینگ که به معنی ترق و تروق است گرفته شده، زیرا هنگامی که می سوزد صدای ترق و تروق می دهد. از نظر طبقه بندی فارماکولوژی، محرک سیستم اعصاب مرکزی است، ضربان قلب و فشار خون را افزایش داده و رگهای خونی را منقبض می کند. کراک بسیار گران قیمت است و به آن مخدر اشراف نیز می گویند.

این ماده به فردی که آن را استفاده کند، انرژی چند برابری می دهد و او را قادر به انجام کارهای خارق العاده ای می نماید. اثر کراک بعد از 10 دقیقه به اوج خود می رسد و تا 24 ساعت باقی می ماند. کراک به سرعت لایه های چرب مغز را طی کرده و فعالیت های بدن را از حالت طبیعی خارج می سازد و حرارت بدن شخص را بالا برده و وی را هیجان زده می نماید به طوری که شخص پرحرف شده و تمایل به غذا نشان نمی دهد و هشیاری وی کم و ضربان قلبش زیاد می شود و همه اینها در کمتر از 10 دقیقه ایجاد می شود.

فرد معتاد به کراک اگر از ایدز و سایر بیماریهای مقاربتی نمیرد، در صورت چند روز مصرف نکردن این ماده مخدر مرگ را تجربه می نماید، زیرا قدرت اعتیاد به کراک به حدی بالاست که اگر فرد معتاد آن را مصرف نکند دچار اضطراب، ترس، پارانوئید جنون و افسردگی شدید شده و فشار خون و ضربان قلبش آنچنان کاهش می یابد. احتمال مرگ معتادان به ماده مخدر مرگ آور کراک، 14 برابر بیش از سایر معتادان به مخدرهای دیگر است.

وابستگی جسمی و روانی : هرچند کوکائین از نظر فیزیولوژیک اعتیادآور نیست، اما از لحاظ روانی شخص را به دنبال خود می‌کشاند. تحمل و ایجاد وابستگی در کوکائینیسم مشابه آمفتامین است و وابستگی شدید روانی ایجاد می کند که این وابستگی در عصاره کوکائین یعنی کراک شدیدتر است. وابستگی روانی به کوکائین ممکن است پس از یکبار مصرف به وجود آید. اعتیاد به کوکائین بیشتر روحی- روانی است و اثر جسمی اعتیاد به آن کمتر می باشد. با مصرف کوکائین به تدریج فرد دچار اختلالات شخصیتی و روانی شده و ممکن است علائم روانی نیز در فرد پیدا شود و نهایتاً در عرض 5 تا 10 سال تخریب روانی شدید بروز خواهد کرد.

اشکال رایج دارویی : کوکا و مشتقات آن شامل : برگ کوکا،کوکائین برف، کراک و . . . می باشد.

عوارض ناشی از مصرف : احتقان، زخم مخاط بینی، سوراخ شدن تیغه میانی بینی، سردرد شبیه به میگرن، عوارض قلبی «انفارکتوس میوکارد، آرتیمی قلبی»، خونریزی در اثر پارگی آئورت، خونریزی مغزی و حوادث عروق مغز، ایسکمی گذرا، سکته مغزی، افزایش تب، تشنج، بی اشتهائی و کاهش وزن، شوک قلبی و در نهایت مرگ مصرف کننده از عوارض ناشی از مصرف این ماده مخدر است. جدی ترین اثر سوء این ماده عارضه روانی ناشی از مصرف کوکائین «سیکوز کوکائین» است که موجب یک حالت  پارانویایی توأم با حالات توهم آمیز و افکار هذیانی می گردد.

اشکال رایج داروئی : اشکال شیمیایی کوکائین نمک هیدروکلراید که فرم پودری کوکائین است و در آب حل می شود، از طریق تزریق وریدی مورد استفاده قرار می گیرد. فرم آزاد آن خالص نیست و از طریق کشیدن مورد استفاده قرار می گیرد.

ترکیب شیمیایی : کوکائین ترکیب بنزومتیل اکگونین است که از خانواده اتروپین بوده و یک واسطه پلاسمایی به شمار می آید و سبب مهار هدایت عصبی و تحریک سیستم عصبی مرکزی می‌شود.

 موارد منع مصرف : افرادی که بیماری فشار خون و رگهای آسیب دیده دارند ممکن است در نتیجه استفاده از کوکائین دچار سکته شوند، معمولاً در پی تشنجات ناشی از فلج مراکز مغز که تنفس را کنترل می کنند و متعاقب آن ایست قلبی عارض می شود، مرگ پیش می آید. یکی از علل شایع مرگ در اثر مصرف، تزریق وریدی "اسپید بال" یعنی ترکیبی از هروئین و کوکائین است.

علائم مسمومیت : در مسمومیت حاد با کوکائین، فرد مصرف کننده دچار بیقراری و تشویش، هیجان، شوریدگی فکر و اختلال تنفسی می گردد و ضربان تنفس و فشار خون فرد افزایش می یابد.ر